Aktualności

Dzisiejsza publikacja będzie traktować o zagadnieniu związanym z przedmiotem postępowania o podział majątku wspólnego małżonków. Powyższa problematyka zostanie poruszona w kontekście istotnego postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 26 czerwca 2013 r., sygn. akt: II CSK 583/12 – dalej „postanowienie SN”, w którym skład orzekający dokonał trafnej wykładni, która zasługuje na szczególne uwzględnienie.

Czym jest przedmiot postępowania o podział majątku wspólnego małżonków?

W tym miejscu warto jest wskazać, że co do zasady przedmiotem postępowania o podział majątku wspólnego małżonków jest majątek, który był objęty wspólnością majątkową i istniał w dacie jej ustania.

Na co zwrócił uwagę Sąd Najwyższy w kontekście przedmiotu postępowania o podział majątku wspólnego małżonków?

Warto jest przywołać za stanowiskiem składu orzekającego, że „Ruchomości i nieruchomości wchodzące w skład majątku w tej dacie muszą jednak istnieć w dacie dokonywania podziału, bowiem decydujące znaczenie dla rozstrzygnięcia mają okoliczności istniejące w dacie zamknięcia rozprawy (art. 316 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.). Sąd ma obowiązek orzeczenia o przyznaniu jednemu z byłych małżonków istniejących składników majątkowych i dokonania rozliczenia ich wartości. Składniki bezprawnie zniszczone lub zbyte przez jednego z małżonków podlegają rozliczeniu, natomiast składniki zużyte w toku normalnego używania nie są uwzględniane. Tożsama sytuacja zachodzi w wypadku, gdy prawo własności całej nieruchomości lub jej części stanowiące majątek wspólny w czasie ustania wspólności majątkowej, zostaje utracone przez byłych małżonków po tej dacie, a przed dokonaniem podziału.

Może być to wynikiem takich zdarzeń prawnych, jak przejście własności nieruchomości na osobę trzecią ex lege, uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym, a także – jak w sprawie niniejszej – skutecznego odwołania darowizny. Odwołanie to, będące jednostronną czynnością prawną darczyńcy, wywiera wprawdzie jedynie skutek obligacyjny, jednakże z chwilą złożenia oświadczenia przez obdarowanego o zwrotnym przeniesieniu prawa własności lub uprawomocnienia się wyroku zastępującego to oświadczenie (art. 64 k.c. i art. 1047 k.c.) następuje skutek rzeczowy, co prowadzi do definitywnego zniesienia stosunku prawnego powstałego w wyniku zawartej umowy darowizny i przywraca w zakresie prawa własności taki stan prawny, jaki istniał przed jej zawarciem. Brak jest zatem w takim wypadku podstaw do objęcia nieruchomości lub jej części podziałem majątku wspólnego, skoro byli małżonkowie lub jeden z nich utracili w części albo w całości prawo własności nieruchomości na rzecz osoby trzeciej.” – tak postanowienie SN.

Podsumowanie

To istotne stanowisko Sądu Najwyższego jednoznacznie wskazuje, jak składy orzekające podchodzą do tematyki związanej z przedmiotem postępowania o podział majątku wspólnego małżonków. Warto jest pamiętać o ciekawych i ważnych stanowiskach zawartych w postanowieniach lub wyrokach Sądu Najwyższego, gdyż dostarczają nam one nieocenionego materiału do analizy właściwych kierunków postępowania – również w kontekście prowadzenia spraw naszych Klientów.