Zagadnienie związane z celem zniesienia współwłasności praw do nieruchomości – analiza postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 18 listopada 2016 r., sygn. akt: SN I CSK 85/16.
Właściwa, bieżąca i cykliczna analiza orzecznictwa sądowego, szczególnie na poziomie Sądu Najwyższego, przynosi wiele korzyści w kontekście budowania odpowiedniej strategii działania w ramach ochrony interesów naszych Klientów. To właśnie orzecznictwo Sądu Najwyższego pozwala nam na wypracowanie skutecznych wariantów i strategii działania w codziennym dążeniu do maksymalizacji ochrony prawnej i finansowej Klientów, którzy zaufali naszej kancelarii.
W dzisiejszej publikacji skupimy się na zagadnieniu związanym z celem zniesienia współwłasności praw do nieruchomości w kontekście ciekawego postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 18 listopada 2016 r., sygn. akt: SN I CSK 85/16 – zw. dalej: „postanowienie SN”.
Jaki jest cel zniesienia współwłasności praw do nieruchomości?
W tym miejscu warto jest zacytować słuszne stanowiska zaprezentowane przez skład orzekający w postanowieniu SN:
- Teza nr 1: „Zniesienie wspólności praw do nieruchomości ma na celu wyjście z mogącego rodzić spory stanu wspólności z zapewnieniem każdemu z współuprawnionych możliwie korzystnych dla niego warunków rozwiązania węzła wspólności. Dlatego pierwszeństwo przyznaje się sposobowi zgodnie wybranemu przez współuprawnionych (art. 622 k.p.c.), a w razie braku zgody między nimi pierwszeństwo ma podział rzeczy wspólnej (art. 212 § 1 k.c.), ponieważ pozwala zachować więź z przedmiotem dotychczasowej wspólności.”.
- Teza nr 2: „Możliwość spłaty współwłaścicieli stanowi istotny, lecz nie jedyny czynnik wpływający na sposób zniesienia współwłasności przez przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli i zasądzenie spłaty na rzecz pozostałych.”.
Możliwość ustanowienia służebności mieszkania w ramach wyjścia ze współwłasności – kiedy jest możliwe?
Warto jest przytoczyć stanowisko składu orzekający, który precyzyjnie wyjaśnił, że – „Skarżąca nie ma natomiast racji wskazując na ewentualność ustanowienia na jej rzecz służebności mieszkania. Takie rozwiązanie możliwe byłoby jedynie w ramach zgłoszenia przez uczestników zgodnego sposobu wyjścia ze wspólności przez przyznanie nieruchomości jednemu i ustanowienie służebności osobistej mieszkania na rzecz drugiego oraz – w drodze analogii – w wypadku dokonania podziału nieruchomości w sposób wymagający takiego rozwiązania, co wynika z art. 212 § 1 k.c. Wprawdzie Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 16 lipca 1980 r. (III CZP 45/80, OSNCP 1981, nr 2-3, poz. 25) dopuścił możliwość ustanowienia przez sąd służebności osobistej mieszkania także w wypadku przyznania całej nieruchomości jednemu ze współwłaścicieli, jednak rozwiązanie to nie przystaje do postanowień art. 212 § 2 k.c., który nie przewiduje takiej formy wyjścia ze współwłasności.”.
Czego wymaga prawidłowe rozstrzygnięcie zagadnień związanych z podziałem majątku wspólnego (szeroko rozumianych jako postępowania działowe)?
„Prawidłowe rozstrzygniecie sprawy wymaga rozważenia przez Sąd wszystkich możliwości i wyważenia interesów stron, z uwzględnieniem, że z jednej strony chodzi o zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych starszych osób, zawiązanych od lat z nieruchomością, a z drugiej o interesy inwestycyjne osoby z nieruchomością tą niezwiązanej, która nabywając udziały z pewnością zaznajomiła się z dotychczasowym sposobem wykorzystania działki i świadoma tego stanu zdecydowała się na kupno. Konieczne jest także rozważenie okoliczności faktycznych sprawy pod kątem oceny zgodności wniosku z zasadami współżycia społecznego – zastosowanie art. 5 k.c. w sprawach o zniesienie współwłasności nie jest bowiem wyłączone, jakkolwiek możliwe będzie jedynie w szczególnych, wyjątkowo uzasadnionych wypadkach (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 9 października 1981 r., III CRN 202/81, nie publ., z dnia 24 stycznia 2007 r.,. III CZP 117/06, OSNC 2007, Nr 11, poz. 165).”.
Wszystkie te okoliczności są ważne zarówno dla samego Sądu, ale przede wszystkim dla nas – profesjonalnych pełnomocników, którzy reprezentują interesy swoich Klientów. To właśnie należycie przygotowana strategia, której przyznaje rację skład orzekający w danej sprawie, jest kluczem do sukcesu w drodze do osiągnięcia możliwie najlepszego rozstrzygnięcia dla naszych Klientów. Wszystkie te wytyczne są przez nas każdorazowo analizowane, wdrażane i aktualizowane.
- Opublikowano w: Dział spadku, Kodeks cywilny, Nieruchomości, Podział majątku, Rozwód
Problematyka zawalenia się budynku w związku z podziałem nieruchomości – analiza ciekawego wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 11 grudnia 2013 r., sygn. akt: SA I ACa 781/13. Na co warto jest zwrócić szczególną uwagę w tym kontekście?
W dzisiejszej publikacji z cyklu opisu ciekawych orzeczeń związanych z postępowaniami działowymi, skupimy się na zagadnieniu zawalenia się budynki w związku z podziałem nieruchomości. Zagadnienie to jest o tyle ciekawe, że wskazuje nam na realny/praktyczny problem, który może wystąpić i o którym powinniśmy pamiętać w kontekście prowadzonych postępowań działowych.
- Opublikowano w: Dochodzenie roszczeń, Dział spadku, Kodeks cywilny, Nieruchomości, Podział majątku
Orzekanie o nierównych udziałach w majątku wspólnym małżonków – ważne postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 2023 r., sygn. akt: II CSKP 1401/22
Dzisiejsza publikacja traktuje o ważnym postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 2023 r., sygn. akt: II CSKP 1401/22, w którym skład orzekający odniósł się do kwestii orzekania o nierównych udziałach w majątku wspólnym małżonków. Tytułem wyjaśnienia wskazujemy, że przedmiotowe postanowienie zostało opublikowane w dniu 13 lutego 2024 r. Poniższe rozważania zostaną oparte o przywołane postanowienie Sądu Najwyższego oraz przepisy ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2023 r. poz. 2809) – zw. dalej: „k.r.o.”.
- Opublikowano w: Dochodzenie roszczeń, Kodeks cywilny, Podział majątku, Rozwód
Analiza aktualnego orzecznictwa Sądu Najwyższego często pomaga przy ustaleniu właściwej strategii, ocenieniu szans na sukces danej sprawy etc. To właśnie bieżące aktualizowanie tej wiedzy stanowi niezwykle istotny element naszej codziennej pracy. W dzisiejszej publikacji przybliżymy dwa ważne zagadnienia, które mają istotne znaczenie praktyczne:
- Opublikowano w: Dochodzenie roszczeń, Kodeks cywilny, odszkodowanie, polisa na życie
Wartość przedmiotu zaskarżenia w sprawie o zniesienie współwłasności nieruchomości (postanowienie Sądu Najwyższego – IV CSK 667/18) oraz zniesienie współwłasności nieruchomości poprzez wydzielenie odrębnej własności lokali (postanowienie Sądu Najwyższego – IV CSK 5/13)
Dzisiejsza publikacja będzie stanowić kontynuację naszego subiektywnego przeglądu orzecznictwa Sądu Najwyższego w kontekście postępowań działowych. To właśnie główne tezy orzecznicze przychodzą nam z pomocą w zakresie kształtowania dobrych praktyk zawodowych, w budowaniu odpowiedniej strategii procesowej, która jest niezbędna w kierunku należytej ochrony interesów prawnych i majątkowych naszych Klientów. Na tapet w dniu dzisiejszym bierzemy dwa istotne zagadnienia prawne, które w praktyce pojawiają się niezwykle często.
- Opublikowano w: Dział spadku, Kodeks cywilny, Nieruchomości, Podział majątku
Czy trzeba płacić podatek od wypłaconego świadczenia z tytułu polisy na życie po zmarłej osobie?
W dzisiejszej publikacji skupimy się na zagadnieniu, które często pojawia się u naszych Klientów. Otóż – czy w sytuacji, gdy otrzymamy już należne nam świadczenie z tytułu polisy na życie po zmarłej osobie, która nas należycie uposażyła, musimy zapłacić podatek z tego tytułu? Zagadnienie to zostanie przez nas poruszone przez pryzmat obowiązujących przepisów prawa oraz interpretacji podatkowych.
- Opublikowano w: Kodeks cywilny, odszkodowanie, polisa na życie, Prawo spadkowe
Umowa ubezpieczenia a „Poważne Zachorowanie”
Ubezpieczenia zdrowotne, a w szczególności te obejmujące ochronę przed poważnymi zachorowaniami, stanowią istotny element finansowego bezpieczeństwa dla wielu osób. Jednakże, coraz częściej dochodzi do sytuacji, w której ubezpieczyciele formułują definicję „poważnego zachorowania” w umowach ubezpieczenia w sposób niezgodny z aktualną wiedzą medyczną. Takie praktyki mogą prowadzić do sytuacji, w której ubezpieczony nie otrzyma świadczenia, mimo że zachorował na chorobę, która powszechnie uważana jest za poważną.
- Opublikowano w: Kodeks cywilny, konsumenci, odszkodowanie, polisa na życie, umowy
Zasady rozliczeń związanych z sądowym podziałem majątku wspólnego małżonków w kontekście postanowienia Sądu Najwyższego sygn. akt: I NSNc 245/21 z dnia 18.11.2021 r.
Dzisiejsza publikacja będzie opisywać zagadnienie związane z zasadami rozliczeń w ramach sądowego podziału majątku wspólnego małżonków. Całość zagadnienie będzie opisana przez pryzmat ciekawej tezy orzeczniczej Sądu Najwyższego, który w postanowieniu z dnia 18 listopada 2021 r., sygn. akt: I NSNc 245/21 – dalej „postanowienie SN”, zajął istotne stanowisko w sprawie rozliczeń.
Dlaczego właściwe określenie zasady rozliczeń związanych z sądowym podziałem majątku wspólnego małżonków jest tak istotne?
To właśnie przyjęcie odpowiednich zasad związanych z rozliczeniami w ramach sądowego podziału majątku wspólnego, jest niezwykle istotne w kontekście interesów prawnych i finansowych każdego z małżonków. Dlatego też warto jest czerpać z dobrodziejstwa orzecznictwa w tym zakresie – szczególnie w odniesieniu do orzecznictwa Sądu Najwyższego.
Na co zwrócił uwagę Sąd Najwyższy w kontekście zasad rozliczeń pomiędzy małżonkami przy sądowym podziale majątku wspólnego?
W tym miejscu warto jest przywołać za składem orzekającym – „Zasadą jest, że rozliczeń z wydatków i nakładów dokonuje się przy umownym lub sądowym podziale majątku wspólnego. Gdy chodzi o postępowanie sądowe, zakres kognicji sądu został zróżnicowany. Sformułowanie, że każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, przemawia za tym, iż w tym zakresie sąd orzeka także w razie braku wniosku zainteresowanego małżonka. Z kolei, sformułowanie, że małżonek może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swego majątku osobistego na majątek wspólny (art. 45 § 1 zd. 2 k.r.o.), oznacza, iż w tym zakresie sąd orzeka tylko na wniosek zainteresowanego małżonka. Z kolei, sformułowanie, że małżonek może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swego majątku osobistego na majątek wspólny (art. 45 § 1 zd. 2 k.r.o.), oznacza, iż w tym zakresie sąd orzeka tylko na wniosek zainteresowanego małżonka.” – tak postanowienie SN.
Dodatkowo warto jest wskazać, że podobne stanowisko zajął również Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 15 lutego 2018 r., sygn. akt: I CSK 215/17.
Jakie jest jeszcze ważne stanowisko Sądu Najwyższego w kontekście podziału majątku wspólnego małżonków?
W tym miejscu warto jest zwrócić na dwie ciekawe tezy Sądu Najwyższego, który w postanowieniu z dnia 16 marca 2018 r., sygn. akt: IV CSK 105/17 wskazał, że: „dokonując podziału majątku, który był objęty wspólnością ustawową, sąd może przyznać należące do tego majątku udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością byłemu małżonkowi niebędącemu wspólnikiem tylko za jego zgodą”
Podsumowanie
Zagadnienie to jest niezwykle istotne z punktu widzenia interesów każdego z małżonków. Warto jest wykorzystywać tezy orzecznicze Sądu Najwyższego do argumentacji i przedstawienia racjonalnych stanowisk w kontekście prowadzonych sporów na gruncie podziału majątku wspólnego małżonków, które po postępowania występują w praktyce coraz częściej i co do zasady stanowią trudne zagadnienie do rozstrzygnięcia.
- Opublikowano w: Dochodzenie roszczeń, Kodeks cywilny, Podział majątku, Prawo handlowe
Przedmiot postępowania o podział majątku wspólnego małżonków w kontekście postanowienia Sądu Najwyższego sygn. akt: II CSK 583/12 z dnia 26.06.2013 r.
Dzisiejsza publikacja będzie traktować o zagadnieniu związanym z przedmiotem postępowania o podział majątku wspólnego małżonków. Powyższa problematyka zostanie poruszona w kontekście istotnego postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 26 czerwca 2013 r., sygn. akt: II CSK 583/12 – dalej „postanowienie SN”, w którym skład orzekający dokonał trafnej wykładni, która zasługuje na szczególne uwzględnienie.
Czym jest przedmiot postępowania o podział majątku wspólnego małżonków?
W tym miejscu warto jest wskazać, że co do zasady przedmiotem postępowania o podział majątku wspólnego małżonków jest majątek, który był objęty wspólnością majątkową i istniał w dacie jej ustania.
Na co zwrócił uwagę Sąd Najwyższy w kontekście przedmiotu postępowania o podział majątku wspólnego małżonków?
Warto jest przywołać za stanowiskiem składu orzekającego, że „Ruchomości i nieruchomości wchodzące w skład majątku w tej dacie muszą jednak istnieć w dacie dokonywania podziału, bowiem decydujące znaczenie dla rozstrzygnięcia mają okoliczności istniejące w dacie zamknięcia rozprawy (art. 316 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.). Sąd ma obowiązek orzeczenia o przyznaniu jednemu z byłych małżonków istniejących składników majątkowych i dokonania rozliczenia ich wartości. Składniki bezprawnie zniszczone lub zbyte przez jednego z małżonków podlegają rozliczeniu, natomiast składniki zużyte w toku normalnego używania nie są uwzględniane. Tożsama sytuacja zachodzi w wypadku, gdy prawo własności całej nieruchomości lub jej części stanowiące majątek wspólny w czasie ustania wspólności majątkowej, zostaje utracone przez byłych małżonków po tej dacie, a przed dokonaniem podziału.
Może być to wynikiem takich zdarzeń prawnych, jak przejście własności nieruchomości na osobę trzecią ex lege, uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym, a także – jak w sprawie niniejszej – skutecznego odwołania darowizny. Odwołanie to, będące jednostronną czynnością prawną darczyńcy, wywiera wprawdzie jedynie skutek obligacyjny, jednakże z chwilą złożenia oświadczenia przez obdarowanego o zwrotnym przeniesieniu prawa własności lub uprawomocnienia się wyroku zastępującego to oświadczenie (art. 64 k.c. i art. 1047 k.c.) następuje skutek rzeczowy, co prowadzi do definitywnego zniesienia stosunku prawnego powstałego w wyniku zawartej umowy darowizny i przywraca w zakresie prawa własności taki stan prawny, jaki istniał przed jej zawarciem. Brak jest zatem w takim wypadku podstaw do objęcia nieruchomości lub jej części podziałem majątku wspólnego, skoro byli małżonkowie lub jeden z nich utracili w części albo w całości prawo własności nieruchomości na rzecz osoby trzeciej.” – tak postanowienie SN.
Podsumowanie
To istotne stanowisko Sądu Najwyższego jednoznacznie wskazuje, jak składy orzekające podchodzą do tematyki związanej z przedmiotem postępowania o podział majątku wspólnego małżonków. Warto jest pamiętać o ciekawych i ważnych stanowiskach zawartych w postanowieniach lub wyrokach Sądu Najwyższego, gdyż dostarczają nam one nieocenionego materiału do analizy właściwych kierunków postępowania – również w kontekście prowadzenia spraw naszych Klientów.
- Opublikowano w: Dochodzenie roszczeń, Kodeks cywilny, Nieruchomości, Podział majątku
Zagadnienie sprzeczności interesów w sprawach o podział majątku wspólnego małżonków w kontekście wyroku Sądu Najwyższego sygn. akt: I CSK 3175/22 z dnia 10.10.2022 r.
W dniu dzisiejszym poruszymy zagadnienie związane z kwestią sprzeczności interesów w sprawach o podział majątku wspólnego w kontekście istotnego wyroku Sądu Najwyższego z dnia 10 października 2022 r. Wyrok ten jest o tyle istotny, że jednoznacznie rozstrzyga o kwestii sprzeczności, która często może pojawiać się jako argument lub kontrargument strony w postępowaniu o podział majątku wspólnego małżonków.
Czym jest sprzeczność interesów w sprawach o podział majątku wspólnego?
Sprzeczność interesów w sprawach o podział majątku wspólnego jest to domaganie się zniesienia współwłasności i jednoczesne prezentowanie odmiennych zapatrywań co do sposobu dokonania zniesienia współwłasności – tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 2011 r., sygn. akt: II CZ 120/11.
Czy występuje sprzeczność interesów w sprawach o podział majątku wspólnego małżonków?
W tym miejscu należy jednoznacznie odpowiedzieć, że sprzeczność interesów w tego typu postępowaniach nie występuje. Pogląd taki jest szeroko prezentowany przez składy orzekające Sądu Najwyższego.
Przegląd najciekawszych tez, które traktują o tematyce braku występowania sprzeczności interesów w sprawach o podział majątku wspólnego małżonków. Na co należy zwrócić uwagę w tego typu postępowaniach?
Tytułem przykładu należy wskazać na takie tezy jak np.:
- w sprawach o podział majątku wspólnego nie zachodzi sprzeczność interesów uczestników domagających się podziału, niezależnie od postulowanego przez nich sposobu wyjścia ze wspólności i rozdysponowania składników majątku – tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 października 2022 r., sygn. akt: I CSK 3175/22;
- w sprawach m.in. o zniesienie współwłasności nie występuje sprzeczność interesów między uczestnikami postępowania domagającymi się zniesienia współwłasności a prezentującymi jedynie odmienne zapatrywania co do sposobu dokonania zniesienia współwłasności. W takiej sytuacji uzasadnione jest rozstrzygnięcie o kosztach postępowania na podstawie art. 520 § 1 k.p.c., a więc z zastosowaniem przewidzianej tym przepisem zasady – tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 2011 r., sygn. akt: II CZ 120/11;
- samo wniesienie apelacji przez jednego z uczestników postępowania o podział majątku wspólnego, który kwestionuje poszczególne postanowienia konkretyzujące sposób wychodzenia ze wspólności, nie oznacza, że pomiędzy nim a pozostałymi uczestnikami zachodzi sprzeczność interesów – tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 2012 r., sygn. akt: IV CZ 13/12;
- w sprawach o podział majątku wspólnego sprzeczność interesów, nie występuje nawet wówczas, gdy uczestnicy postępowania wskazują różne sposoby podziału tego majątku i zgłaszają w tym zakresie odmienne wnioski. Osoby uprawnione mogą dążyć do zniesienia wspólności w taki sposób, jaki jest ich zdaniem najkorzystniejszy i nie ma to znaczenia dla oceny, że ich interesy są wspólne i niesprzeczne – tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 2012 r., sygn. akt: IV CZ 13/12.
Podsumowanie
Sprzeczność poglądów związanych ze sposobem podziału majątku często występuje w postępowaniach o podział majątku wspólnego małżonków, jednakże sprzeczność interesów jako takich już nie. Jak zostało to wykazane w bogatym orzecznictwie Sądu Najwyższego takiej sprzeczności interesów nie ma w sprawach podziałowych związanych z majątkiem wspólnym małżonków. Warto jest zawsze o tym pamiętać i należycie zgłaszać oraz argumentować swoje poglądy lub roszczenia. Do tego niezbędna jest właściwie przygotowana taktyka procesowa w tym zakresie – o czym szerzej w kolejnej publikacji.
- Opublikowano w: Dochodzenie roszczeń, Kodeks cywilny, Podział majątku, Rozwód