Zagadnienie związane z podziałem nieruchomości – analiza ważnego postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2015 r., sygn. akt: III CSK 18/15
W dzisiejszej publikacji poruszymy temat związany z podziałem nieruchomości w kontekście istotnego postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2015 r., sygn. akt: III CSK 18/15. Podkreślenia w tym miejscu wymaga okoliczność, że przedmiotowe postanowienie traktuje o kwestii przeprowadzenia podziału nieruchomości wspólnej przez utworzenie na jej bazie kolejnej nieruchomości lokalowej.
- Opublikowano w: Dział spadku, Kodeks cywilny, Nieruchomości, Podział majątku
Podział nieruchomości a kwestie związane z księgami wieczystymi – analiza postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 3 października 2014 r., sygn. akt: V CSK 573/13
W dzisiejszej publikacji skupimy się na zagadnieniu związanym z podziałem nieruchomości w kontekście wpisów w księdze wieczystej. Nasz cykliczny przegląd orzecznictwa z zakresu szeroko rozumianej tematyki związanej z podziałem nieruchomości w chwili obecnej kontynuujemy ciekawym i ważnym postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 3 października 2014 r., sygn. akt: V CSK 573/13. W postanowieniu tym skład orzekający trafnie wskazał istotne elementy, które mają bezpośrednie zastosowanie do praktycznych aspektów związanych z podziałem nieruchomości w odniesieniu do stosownych okoliczności, które muszą zostać uzewnętrznione w księgach wieczystych danej nieruchomości.
- Opublikowano w: Dział spadku, Kodeks cywilny, Nieruchomości, Podział majątku, Prawo spadkowe, Rozwód
Zagadnienie związane z celem zniesienia współwłasności praw do nieruchomości – analiza postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 18 listopada 2016 r., sygn. akt: SN I CSK 85/16.
Właściwa, bieżąca i cykliczna analiza orzecznictwa sądowego, szczególnie na poziomie Sądu Najwyższego, przynosi wiele korzyści w kontekście budowania odpowiedniej strategii działania w ramach ochrony interesów naszych Klientów. To właśnie orzecznictwo Sądu Najwyższego pozwala nam na wypracowanie skutecznych wariantów i strategii działania w codziennym dążeniu do maksymalizacji ochrony prawnej i finansowej Klientów, którzy zaufali naszej kancelarii.
W dzisiejszej publikacji skupimy się na zagadnieniu związanym z celem zniesienia współwłasności praw do nieruchomości w kontekście ciekawego postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 18 listopada 2016 r., sygn. akt: SN I CSK 85/16 – zw. dalej: „postanowienie SN”.
Jaki jest cel zniesienia współwłasności praw do nieruchomości?
W tym miejscu warto jest zacytować słuszne stanowiska zaprezentowane przez skład orzekający w postanowieniu SN:
- Teza nr 1: „Zniesienie wspólności praw do nieruchomości ma na celu wyjście z mogącego rodzić spory stanu wspólności z zapewnieniem każdemu z współuprawnionych możliwie korzystnych dla niego warunków rozwiązania węzła wspólności. Dlatego pierwszeństwo przyznaje się sposobowi zgodnie wybranemu przez współuprawnionych (art. 622 k.p.c.), a w razie braku zgody między nimi pierwszeństwo ma podział rzeczy wspólnej (art. 212 § 1 k.c.), ponieważ pozwala zachować więź z przedmiotem dotychczasowej wspólności.”.
- Teza nr 2: „Możliwość spłaty współwłaścicieli stanowi istotny, lecz nie jedyny czynnik wpływający na sposób zniesienia współwłasności przez przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli i zasądzenie spłaty na rzecz pozostałych.”.
Możliwość ustanowienia służebności mieszkania w ramach wyjścia ze współwłasności – kiedy jest możliwe?
Warto jest przytoczyć stanowisko składu orzekający, który precyzyjnie wyjaśnił, że – „Skarżąca nie ma natomiast racji wskazując na ewentualność ustanowienia na jej rzecz służebności mieszkania. Takie rozwiązanie możliwe byłoby jedynie w ramach zgłoszenia przez uczestników zgodnego sposobu wyjścia ze wspólności przez przyznanie nieruchomości jednemu i ustanowienie służebności osobistej mieszkania na rzecz drugiego oraz – w drodze analogii – w wypadku dokonania podziału nieruchomości w sposób wymagający takiego rozwiązania, co wynika z art. 212 § 1 k.c. Wprawdzie Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 16 lipca 1980 r. (III CZP 45/80, OSNCP 1981, nr 2-3, poz. 25) dopuścił możliwość ustanowienia przez sąd służebności osobistej mieszkania także w wypadku przyznania całej nieruchomości jednemu ze współwłaścicieli, jednak rozwiązanie to nie przystaje do postanowień art. 212 § 2 k.c., który nie przewiduje takiej formy wyjścia ze współwłasności.”.
Czego wymaga prawidłowe rozstrzygnięcie zagadnień związanych z podziałem majątku wspólnego (szeroko rozumianych jako postępowania działowe)?
„Prawidłowe rozstrzygniecie sprawy wymaga rozważenia przez Sąd wszystkich możliwości i wyważenia interesów stron, z uwzględnieniem, że z jednej strony chodzi o zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych starszych osób, zawiązanych od lat z nieruchomością, a z drugiej o interesy inwestycyjne osoby z nieruchomością tą niezwiązanej, która nabywając udziały z pewnością zaznajomiła się z dotychczasowym sposobem wykorzystania działki i świadoma tego stanu zdecydowała się na kupno. Konieczne jest także rozważenie okoliczności faktycznych sprawy pod kątem oceny zgodności wniosku z zasadami współżycia społecznego – zastosowanie art. 5 k.c. w sprawach o zniesienie współwłasności nie jest bowiem wyłączone, jakkolwiek możliwe będzie jedynie w szczególnych, wyjątkowo uzasadnionych wypadkach (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 9 października 1981 r., III CRN 202/81, nie publ., z dnia 24 stycznia 2007 r.,. III CZP 117/06, OSNC 2007, Nr 11, poz. 165).”.
Wszystkie te okoliczności są ważne zarówno dla samego Sądu, ale przede wszystkim dla nas – profesjonalnych pełnomocników, którzy reprezentują interesy swoich Klientów. To właśnie należycie przygotowana strategia, której przyznaje rację skład orzekający w danej sprawie, jest kluczem do sukcesu w drodze do osiągnięcia możliwie najlepszego rozstrzygnięcia dla naszych Klientów. Wszystkie te wytyczne są przez nas każdorazowo analizowane, wdrażane i aktualizowane.
- Opublikowano w: Dział spadku, Kodeks cywilny, Nieruchomości, Podział majątku, Rozwód
Problematyka zawalenia się budynku w związku z podziałem nieruchomości – analiza ciekawego wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 11 grudnia 2013 r., sygn. akt: SA I ACa 781/13. Na co warto jest zwrócić szczególną uwagę w tym kontekście?
W dzisiejszej publikacji z cyklu opisu ciekawych orzeczeń związanych z postępowaniami działowymi, skupimy się na zagadnieniu zawalenia się budynki w związku z podziałem nieruchomości. Zagadnienie to jest o tyle ciekawe, że wskazuje nam na realny/praktyczny problem, który może wystąpić i o którym powinniśmy pamiętać w kontekście prowadzonych postępowań działowych.
- Opublikowano w: Dochodzenie roszczeń, Dział spadku, Kodeks cywilny, Nieruchomości, Podział majątku
Orzekanie o nierównych udziałach w majątku wspólnym małżonków – ważne postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 2023 r., sygn. akt: II CSKP 1401/22
Dzisiejsza publikacja traktuje o ważnym postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 2023 r., sygn. akt: II CSKP 1401/22, w którym skład orzekający odniósł się do kwestii orzekania o nierównych udziałach w majątku wspólnym małżonków. Tytułem wyjaśnienia wskazujemy, że przedmiotowe postanowienie zostało opublikowane w dniu 13 lutego 2024 r. Poniższe rozważania zostaną oparte o przywołane postanowienie Sądu Najwyższego oraz przepisy ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2023 r. poz. 2809) – zw. dalej: „k.r.o.”.
- Opublikowano w: Dochodzenie roszczeń, Kodeks cywilny, Podział majątku, Rozwód
Wartość przedmiotu zaskarżenia w sprawie o zniesienie współwłasności nieruchomości (postanowienie Sądu Najwyższego – IV CSK 667/18) oraz zniesienie współwłasności nieruchomości poprzez wydzielenie odrębnej własności lokali (postanowienie Sądu Najwyższego – IV CSK 5/13)
Dzisiejsza publikacja będzie stanowić kontynuację naszego subiektywnego przeglądu orzecznictwa Sądu Najwyższego w kontekście postępowań działowych. To właśnie główne tezy orzecznicze przychodzą nam z pomocą w zakresie kształtowania dobrych praktyk zawodowych, w budowaniu odpowiedniej strategii procesowej, która jest niezbędna w kierunku należytej ochrony interesów prawnych i majątkowych naszych Klientów. Na tapet w dniu dzisiejszym bierzemy dwa istotne zagadnienia prawne, które w praktyce pojawiają się niezwykle często.
- Opublikowano w: Dział spadku, Kodeks cywilny, Nieruchomości, Podział majątku
Zniesienie współwłasności nieruchomości przez podział poziomy w kontekście postanowienia Sądu Najwyższego
Podział nieruchomości stanowi jedno z podstawowych zagadnień, które stanowi realny problem przy dziale majątku wspólnego. Oczywistym pozostaje fakt, iż podstawowym, preferowanym sposobem zniesienia współwłasności nieruchomości jest jej fizyczny podział – jest to podejście i założenie modelowe. W przypadku nieruchomości zabudowanej będzie to podział w zależności od okoliczności – pionowy bądź poziomy przez wyodrębnienie własności lokali. W dalszej części publikacji przybliżymy najistotniejsze tezy z postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2019 r., sygn. akt: IV CSK 43/18, w którym skład orzekający trafnie wypowiedział się do kilku problematycznych kwestii. Wyjaśnienia te mają charakter niezwykle uniwersalny i praktyczny – pomagają rozjaśnić przedmiotową problematykę i wskazują ważne kroki interpretacyjne.
- Opublikowano w: Dział spadku, Nieruchomości, Podział majątku
Zasady rozliczeń związanych z sądowym podziałem majątku wspólnego małżonków w kontekście postanowienia Sądu Najwyższego sygn. akt: I NSNc 245/21 z dnia 18.11.2021 r.
Dzisiejsza publikacja będzie opisywać zagadnienie związane z zasadami rozliczeń w ramach sądowego podziału majątku wspólnego małżonków. Całość zagadnienie będzie opisana przez pryzmat ciekawej tezy orzeczniczej Sądu Najwyższego, który w postanowieniu z dnia 18 listopada 2021 r., sygn. akt: I NSNc 245/21 – dalej „postanowienie SN”, zajął istotne stanowisko w sprawie rozliczeń.
Dlaczego właściwe określenie zasady rozliczeń związanych z sądowym podziałem majątku wspólnego małżonków jest tak istotne?
To właśnie przyjęcie odpowiednich zasad związanych z rozliczeniami w ramach sądowego podziału majątku wspólnego, jest niezwykle istotne w kontekście interesów prawnych i finansowych każdego z małżonków. Dlatego też warto jest czerpać z dobrodziejstwa orzecznictwa w tym zakresie – szczególnie w odniesieniu do orzecznictwa Sądu Najwyższego.
Na co zwrócił uwagę Sąd Najwyższy w kontekście zasad rozliczeń pomiędzy małżonkami przy sądowym podziale majątku wspólnego?
W tym miejscu warto jest przywołać za składem orzekającym – „Zasadą jest, że rozliczeń z wydatków i nakładów dokonuje się przy umownym lub sądowym podziale majątku wspólnego. Gdy chodzi o postępowanie sądowe, zakres kognicji sądu został zróżnicowany. Sformułowanie, że każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, przemawia za tym, iż w tym zakresie sąd orzeka także w razie braku wniosku zainteresowanego małżonka. Z kolei, sformułowanie, że małżonek może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swego majątku osobistego na majątek wspólny (art. 45 § 1 zd. 2 k.r.o.), oznacza, iż w tym zakresie sąd orzeka tylko na wniosek zainteresowanego małżonka. Z kolei, sformułowanie, że małżonek może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swego majątku osobistego na majątek wspólny (art. 45 § 1 zd. 2 k.r.o.), oznacza, iż w tym zakresie sąd orzeka tylko na wniosek zainteresowanego małżonka.” – tak postanowienie SN.
Dodatkowo warto jest wskazać, że podobne stanowisko zajął również Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 15 lutego 2018 r., sygn. akt: I CSK 215/17.
Jakie jest jeszcze ważne stanowisko Sądu Najwyższego w kontekście podziału majątku wspólnego małżonków?
W tym miejscu warto jest zwrócić na dwie ciekawe tezy Sądu Najwyższego, który w postanowieniu z dnia 16 marca 2018 r., sygn. akt: IV CSK 105/17 wskazał, że: „dokonując podziału majątku, który był objęty wspólnością ustawową, sąd może przyznać należące do tego majątku udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością byłemu małżonkowi niebędącemu wspólnikiem tylko za jego zgodą”
Podsumowanie
Zagadnienie to jest niezwykle istotne z punktu widzenia interesów każdego z małżonków. Warto jest wykorzystywać tezy orzecznicze Sądu Najwyższego do argumentacji i przedstawienia racjonalnych stanowisk w kontekście prowadzonych sporów na gruncie podziału majątku wspólnego małżonków, które po postępowania występują w praktyce coraz częściej i co do zasady stanowią trudne zagadnienie do rozstrzygnięcia.
- Opublikowano w: Dochodzenie roszczeń, Kodeks cywilny, Podział majątku, Prawo handlowe
Przedmiot postępowania o podział majątku wspólnego małżonków w kontekście postanowienia Sądu Najwyższego sygn. akt: II CSK 583/12 z dnia 26.06.2013 r.
Dzisiejsza publikacja będzie traktować o zagadnieniu związanym z przedmiotem postępowania o podział majątku wspólnego małżonków. Powyższa problematyka zostanie poruszona w kontekście istotnego postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 26 czerwca 2013 r., sygn. akt: II CSK 583/12 – dalej „postanowienie SN”, w którym skład orzekający dokonał trafnej wykładni, która zasługuje na szczególne uwzględnienie.
Czym jest przedmiot postępowania o podział majątku wspólnego małżonków?
W tym miejscu warto jest wskazać, że co do zasady przedmiotem postępowania o podział majątku wspólnego małżonków jest majątek, który był objęty wspólnością majątkową i istniał w dacie jej ustania.
Na co zwrócił uwagę Sąd Najwyższy w kontekście przedmiotu postępowania o podział majątku wspólnego małżonków?
Warto jest przywołać za stanowiskiem składu orzekającego, że „Ruchomości i nieruchomości wchodzące w skład majątku w tej dacie muszą jednak istnieć w dacie dokonywania podziału, bowiem decydujące znaczenie dla rozstrzygnięcia mają okoliczności istniejące w dacie zamknięcia rozprawy (art. 316 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.). Sąd ma obowiązek orzeczenia o przyznaniu jednemu z byłych małżonków istniejących składników majątkowych i dokonania rozliczenia ich wartości. Składniki bezprawnie zniszczone lub zbyte przez jednego z małżonków podlegają rozliczeniu, natomiast składniki zużyte w toku normalnego używania nie są uwzględniane. Tożsama sytuacja zachodzi w wypadku, gdy prawo własności całej nieruchomości lub jej części stanowiące majątek wspólny w czasie ustania wspólności majątkowej, zostaje utracone przez byłych małżonków po tej dacie, a przed dokonaniem podziału.
Może być to wynikiem takich zdarzeń prawnych, jak przejście własności nieruchomości na osobę trzecią ex lege, uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym, a także – jak w sprawie niniejszej – skutecznego odwołania darowizny. Odwołanie to, będące jednostronną czynnością prawną darczyńcy, wywiera wprawdzie jedynie skutek obligacyjny, jednakże z chwilą złożenia oświadczenia przez obdarowanego o zwrotnym przeniesieniu prawa własności lub uprawomocnienia się wyroku zastępującego to oświadczenie (art. 64 k.c. i art. 1047 k.c.) następuje skutek rzeczowy, co prowadzi do definitywnego zniesienia stosunku prawnego powstałego w wyniku zawartej umowy darowizny i przywraca w zakresie prawa własności taki stan prawny, jaki istniał przed jej zawarciem. Brak jest zatem w takim wypadku podstaw do objęcia nieruchomości lub jej części podziałem majątku wspólnego, skoro byli małżonkowie lub jeden z nich utracili w części albo w całości prawo własności nieruchomości na rzecz osoby trzeciej.” – tak postanowienie SN.
Podsumowanie
To istotne stanowisko Sądu Najwyższego jednoznacznie wskazuje, jak składy orzekające podchodzą do tematyki związanej z przedmiotem postępowania o podział majątku wspólnego małżonków. Warto jest pamiętać o ciekawych i ważnych stanowiskach zawartych w postanowieniach lub wyrokach Sądu Najwyższego, gdyż dostarczają nam one nieocenionego materiału do analizy właściwych kierunków postępowania – również w kontekście prowadzenia spraw naszych Klientów.
- Opublikowano w: Dochodzenie roszczeń, Kodeks cywilny, Nieruchomości, Podział majątku
Zagadnienie sprzeczności interesów w sprawach o podział majątku wspólnego małżonków w kontekście wyroku Sądu Najwyższego sygn. akt: I CSK 3175/22 z dnia 10.10.2022 r.
W dniu dzisiejszym poruszymy zagadnienie związane z kwestią sprzeczności interesów w sprawach o podział majątku wspólnego w kontekście istotnego wyroku Sądu Najwyższego z dnia 10 października 2022 r. Wyrok ten jest o tyle istotny, że jednoznacznie rozstrzyga o kwestii sprzeczności, która często może pojawiać się jako argument lub kontrargument strony w postępowaniu o podział majątku wspólnego małżonków.
Czym jest sprzeczność interesów w sprawach o podział majątku wspólnego?
Sprzeczność interesów w sprawach o podział majątku wspólnego jest to domaganie się zniesienia współwłasności i jednoczesne prezentowanie odmiennych zapatrywań co do sposobu dokonania zniesienia współwłasności – tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 2011 r., sygn. akt: II CZ 120/11.
Czy występuje sprzeczność interesów w sprawach o podział majątku wspólnego małżonków?
W tym miejscu należy jednoznacznie odpowiedzieć, że sprzeczność interesów w tego typu postępowaniach nie występuje. Pogląd taki jest szeroko prezentowany przez składy orzekające Sądu Najwyższego.
Przegląd najciekawszych tez, które traktują o tematyce braku występowania sprzeczności interesów w sprawach o podział majątku wspólnego małżonków. Na co należy zwrócić uwagę w tego typu postępowaniach?
Tytułem przykładu należy wskazać na takie tezy jak np.:
- w sprawach o podział majątku wspólnego nie zachodzi sprzeczność interesów uczestników domagających się podziału, niezależnie od postulowanego przez nich sposobu wyjścia ze wspólności i rozdysponowania składników majątku – tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 października 2022 r., sygn. akt: I CSK 3175/22;
- w sprawach m.in. o zniesienie współwłasności nie występuje sprzeczność interesów między uczestnikami postępowania domagającymi się zniesienia współwłasności a prezentującymi jedynie odmienne zapatrywania co do sposobu dokonania zniesienia współwłasności. W takiej sytuacji uzasadnione jest rozstrzygnięcie o kosztach postępowania na podstawie art. 520 § 1 k.p.c., a więc z zastosowaniem przewidzianej tym przepisem zasady – tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 2011 r., sygn. akt: II CZ 120/11;
- samo wniesienie apelacji przez jednego z uczestników postępowania o podział majątku wspólnego, który kwestionuje poszczególne postanowienia konkretyzujące sposób wychodzenia ze wspólności, nie oznacza, że pomiędzy nim a pozostałymi uczestnikami zachodzi sprzeczność interesów – tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 2012 r., sygn. akt: IV CZ 13/12;
- w sprawach o podział majątku wspólnego sprzeczność interesów, nie występuje nawet wówczas, gdy uczestnicy postępowania wskazują różne sposoby podziału tego majątku i zgłaszają w tym zakresie odmienne wnioski. Osoby uprawnione mogą dążyć do zniesienia wspólności w taki sposób, jaki jest ich zdaniem najkorzystniejszy i nie ma to znaczenia dla oceny, że ich interesy są wspólne i niesprzeczne – tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 2012 r., sygn. akt: IV CZ 13/12.
Podsumowanie
Sprzeczność poglądów związanych ze sposobem podziału majątku często występuje w postępowaniach o podział majątku wspólnego małżonków, jednakże sprzeczność interesów jako takich już nie. Jak zostało to wykazane w bogatym orzecznictwie Sądu Najwyższego takiej sprzeczności interesów nie ma w sprawach podziałowych związanych z majątkiem wspólnym małżonków. Warto jest zawsze o tym pamiętać i należycie zgłaszać oraz argumentować swoje poglądy lub roszczenia. Do tego niezbędna jest właściwie przygotowana taktyka procesowa w tym zakresie – o czym szerzej w kolejnej publikacji.
- Opublikowano w: Dochodzenie roszczeń, Kodeks cywilny, Podział majątku, Rozwód
- 1
- 2
