Zagadnienie sprzeczności interesów w sprawach o podział majątku wspólnego małżonków w kontekście wyroku Sądu Najwyższego sygn. akt: I CSK 3175/22 z dnia 10.10.2022 r.

W dniu dzisiejszym poruszymy zagadnienie związane z kwestią sprzeczności interesów w sprawach o podział majątku wspólnego w kontekście istotnego wyroku Sądu Najwyższego z dnia 10 października 2022 r. Wyrok ten jest o tyle istotny, że jednoznacznie rozstrzyga o kwestii sprzeczności, która często może pojawiać się jako argument lub kontrargument strony w postępowaniu o podział majątku wspólnego małżonków.

Czym jest sprzeczność interesów w sprawach o podział majątku wspólnego?

Sprzeczność interesów w sprawach o podział majątku wspólnego jest to domaganie się zniesienia współwłasności i jednoczesne prezentowanie odmiennych zapatrywań co do sposobu dokonania zniesienia współwłasności – tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 2011 r., sygn. akt: II CZ 120/11.

Czy występuje sprzeczność interesów w sprawach o podział majątku wspólnego małżonków?

W tym miejscu należy jednoznacznie odpowiedzieć, że sprzeczność interesów w tego typu postępowaniach nie występuje. Pogląd taki jest szeroko prezentowany przez składy orzekające Sądu Najwyższego.

Przegląd najciekawszych tez, które traktują o tematyce braku występowania sprzeczności interesów w sprawach o podział majątku wspólnego małżonków. Na co należy zwrócić uwagę w tego typu postępowaniach?

Tytułem przykładu należy wskazać na takie tezy jak np.:

  1. w sprawach o podział majątku wspólnego nie zachodzi sprzeczność interesów uczestników domagających się podziału, niezależnie od postulowanego przez nich sposobu wyjścia ze wspólności i rozdysponowania składników majątku – tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 października 2022 r., sygn. akt: I CSK 3175/22;
  2. w sprawach m.in. o zniesienie współwłasności nie występuje sprzeczność interesów między uczestnikami postępowania domagającymi się zniesienia współwłasności a prezentującymi jedynie odmienne zapatrywania co do sposobu dokonania zniesienia współwłasności. W takiej sytuacji uzasadnione jest rozstrzygnięcie o kosztach postępowania na podstawie art. 520 § 1 k.p.c., a więc z zastosowaniem przewidzianej tym przepisem zasady – tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 2011 r., sygn. akt: II CZ 120/11;
  3. samo wniesienie apelacji przez jednego z uczestników postępowania o podział majątku wspólnego, który kwestionuje poszczególne postanowienia konkretyzujące sposób wychodzenia ze wspólności, nie oznacza, że pomiędzy nim a pozostałymi uczestnikami zachodzi sprzeczność interesów – tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 2012 r., sygn. akt: IV CZ 13/12;
  4. w sprawach o podział majątku wspólnego sprzeczność interesów, nie występuje nawet wówczas, gdy uczestnicy postępowania wskazują różne sposoby podziału tego majątku i zgłaszają w tym zakresie odmienne wnioski. Osoby uprawnione mogą dążyć do zniesienia wspólności w taki sposób, jaki jest ich zdaniem najkorzystniejszy i nie ma to znaczenia dla oceny, że ich interesy są wspólne i niesprzeczne – tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 2012 r., sygn. akt: IV CZ 13/12.

Podsumowanie

Sprzeczność poglądów związanych ze sposobem podziału majątku często występuje w postępowaniach o podział majątku wspólnego małżonków, jednakże sprzeczność interesów jako takich już nie. Jak zostało to wykazane w bogatym orzecznictwie Sądu Najwyższego takiej sprzeczności interesów nie ma w sprawach podziałowych związanych z majątkiem wspólnym małżonków. Warto jest zawsze o tym pamiętać i należycie zgłaszać oraz argumentować swoje poglądy lub roszczenia. Do tego niezbędna jest właściwie przygotowana taktyka procesowa w tym zakresie – o czym szerzej w kolejnej publikacji.

Czytaj dalej

Rozstrzygnięcia w postępowaniu o podział majątku wspólnego małżonków w kontekście wyroku Sądu Najwyższego sygn. akt: I CSK 408/15 z dnia 12.05.2016 r.

Podział spadku

W dzisiejszej publikacji skupimy się na zagadnieniu, które ma niezwykle istotne znaczenie dla uczestników postępowania o podział majątku wspólnego małżonków. W publikacji wskażemy jakie kwestie są rozstrzygane przez sąd oraz dlaczego tak ważne jest obranie właściwej taktyki procesowej przez pełnomocnika, który chroni interesów małżonka danego małżonka.

Jak kwestie rozstrzygane są w postępowaniu o podział majątku wspólnego małżonków?

Za stanowiskiem Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2016 r. warto jest wskazać, że w postępowaniu o podział majątku wspólnego, rozstrzygane są kwestie nie tylko związane z podziałem poszczególnych składników majątkowych i rozliczeniem finansowym w postaci dopłat czy spłat, ale również:

  1. rozpoznawane są zgłoszone przez wnioskodawcę i uczestników roszczenia dotyczące nakładów na majątek wspólny z majątków odrębnych (obecnie osobistych) małżonków oraz
  2. ich żądania wynikające z nakładów i korzystania z tego majątku po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej.

Dodatkowo należy powtórzyć za stanowiskiem Sądu Najwyższego, że kompleksowość i zarazem w wielu wypadkach integralność postanowień co do istoty w tego rodzaju sprawach powoduje, że w razie uznania zasadności zarzutów w ramach kontroli instancyjnej, w sytuacji gdy wadliwe orzeczenie w zaskarżonej części wpływa na sposób podziału i ostateczne rozliczenia, zachodzi podstawa do uchylenia postanowienia sądu pierwszej instancji w całości.

Dlaczego właściwa taktyka naszego pełnomocnika przy podziale majątku wspólnego jest tak ważna?

W tym miejscu należy wyjaśnić, że postępowanie o podział majątku wspólnego cechuje się swoistą dynamiką, spowodowaną działaniem sądu z urzędu, jak również postawą i taktyką procesową uczestników. To właśnie obranie właściwej taktyki procesowej jest kluczowe dla należytej ochrony interesów danego małżonka, który jest reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika.

To właśnie wybór doświadczonego pełnomocnika procesowego (radcy prawnego lub adwokata), daje większe gwarancje na sukces w postępowaniu o podział majątku wspólnego małżonków.

Co to jest wielowątkowy podział majątku wspólnego małżonków?

Wielowątkowy podział majątku wspólnego małżonków to sytuacja, w której dzielony majątek wspólny posiada wiele elementów, wiele kwestii niezbędnych do rozstrzygnięcia, podziału i przeliczenia. To właśnie tego typu postępowania cechuje największy stopień skomplikowania i zasadnym jest wówczas korzystanie z pomocy profesjonalnego pełnomocnika procesowego. Dla jasności sytuacji procesowej uczestników i jednoznaczności wydawanych orzeczeń w sprawach o podział majątku wspólnego (zwłaszcza tych wielowątkowych), postuluje się, aby sąd w razie wydania postanowienia wstępnego, którego przedmiotem są sporne kwestie związane z przynależnością składników majątkowych do majątku wspólnego, w sentencji tego orzeczenia zamieścił także negatywne rozstrzygnięcie, przez oddalenie wniosku o ustalenie, że dany składnik majątkowy wchodzi do majątku wspólnego.

Na uwagę zasługuje również pogląd, że gdy sąd z mocy przepisu szczególnego jest obowiązany do orzekania z urzędu, to w sentencji orzeczenia podziałowego zamieszcza jedynie rozstrzygnięcia pozytywne i to także w razie zgłoszenia przez uczestnika postępowania wniosku o rozstrzygnięcie spornego zagadnienia, np. o przynależność danego składnika majątkowego do majątku wspólnego. Jeżeli sąd uzna, że wnioskowany przez uczestnika przedmiot majątkowy nie wchodzi do tego majątku, to nie zamieszcza negatywnego rozstrzygnięcia w sentencji postanowienia, a jedynie omawia je w uzasadnieniu, co oznacza, że wniosek w całości lub w części nie został uwzględniony.

Podsumowanie

Postępowania podziałowe związane z majątkiem wspólnym należą do tych, które mogą być niezwykle skomplikowanymi. Dotyczy to w szczególności podziałów wielowątkowych. Zawsze należy należycie zadbać o właściwą reprezentację swoich interesów prawnych – remedium na to jest wybór doświadczonego i skutecznego radcy prawnego lub adwokata.

Czytaj dalej

Sądowy podział majątku spadkowego

Podział spadku

Wprowadzenie do zagadnienia

W dzisiejszej publikacji wyjaśnimy czym jest i na czym polega sądowy podział majątku spadkowego. Tytułem wstępu należy wyjaśnić, że ustawodawca obok sądowego działu majątku spadkowego, odróżnia również umowny dział majątku spadkowego. Zgodnie bowiem z art. 1037 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2022 r. poz. 1360) – dalej: „k.c.” – dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców.

(więcej…)

Czytaj dalej

Wspólna nieruchomość a dział spadku

Podział spadku

Aby we właściwy sposób wyjaśnić zagadnienie związane z problematyczną kwestią związaną z nieruchomością wspólną a działem spadku, należy w pierwszej kolejności wyjaśnić, czym dokładnie jest dział spadku. Przez dział spadku należy rozumieć taki podział spadku (czyli majątku spadkowego po spadkodawcy), który finalnie doprowadzi do rozdysponowania majątkiem spadkowym pomiędzy spadkobierców.

(więcej…)

Czytaj dalej

Dział spadku – wprowadzenie do zagadnienia

Podział spadku

Dzisiejsza publikacja poświęcona będzie wprowadzeniu do zagadnienia związanego z działem spadku. Tytułem wstępu należy wyjaśnić co kryje się pod sformułowaniem „dział spadku”. Jest to wartość majątku, która podlega podziałowi pomiędzy określonych spadkobierców. W tym miejscu należy wyjaśnić, że z chwilą dokonania działu spadku ustaje dotychczasowa wspólność majątku spadkowego, który od tego momentu zostaje podzielony pomiędzy spadkobierców. Stronami działu spadku są natomiast spadkobiercy.

Co wchodzi w skład działu spadku?

Dział spadku obejmuje ogół dodatnich składników majątku, do których zalicza się aktywa, rzeczy oraz prawa. Warto jest podkreślić, że w trakcie dokonywania działu spadku nie jest przeprowadzany podział długów spadkowych, które spłacane są na zasadach określonych w przepisach ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2022 r. poz. 1360) – dalej: „k.c.”.

Do kiedy należy wykonać dział spadku?

Należy jednoznacznie wskazać, że ustawodawca nie wprowadził w tym zakresie żadnych ograniczeń czasowych. Oznacza to, że przeprowadzenie działu spadku może zostać podjęte w dowolnie wybranym przez spadkobierców momencie po śmierci spadkodawcy. Z pewnością jest to okoliczność wygodna z perspektywy interesów spadkobierców, gdyż nie muszą oni podejmować działań pod presją czasu etc.

Jakie są możliwe formy przeprowadzenia działu spadku?

W tym miejscu należy wskazać, że zgodnie z intencją ustawodawcy, przewidziane zostały dwa tryby dokonania działu spadku. Pierwszy z nich dotyczy umownej formy działu spadku i polega na zawarciu porozumienia (umowy) pomiędzy spadkobiercami w zakresie podziału majątku spadkowego. Ta forma przewidziana jest głównie dla sytuacji, w których każdy ze spadkobierców ma tożsame i zgodne stanowisko w zakresie działu spadku. Jest to również dużo sprawniejsze rozwiązanie z punktu widzenia czasu, aniżeli drugi tryb. Drugim rozwiązaniem jest sądowy dział spadku, który polega na przeprowadzeniu postępowania sądowego w zakresie działu spadku i kończy się orzeczeniem sądu. Najczęściej drugi tryb jest przeznaczony dla spadkobierców, którzy nie mają wypracowanego jednolitego stanowiska w zakresie działu spadku. Oczywiście nie oznacza to, że spadkobiercy o zgodnych stanowiskach nie mogą dokonać działu spadku w trybie sądowym – taka sytuacja jest prawnie dopuszczalna. Za ustawodawcą należy powtórzyć – „Dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców.” – tak art. 1037 § 1 k.c.

Kiedy umowa o dział spadku musi być zawarta w formie aktu notarialnego?

Należy wyjaśnić, że jeżeli do spadku należy nieruchomość, wówczas, umowa o dział powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.

Dziedziczenie przedsiębiorstwa – w jakiej formie należy dokonać działu spadku?

Ustawodawca przewidział dwie okoliczności. Pierwszą z nich jest dziedziczenie przedsiębiorstwa, w takiej sytuacji umowa o dział spadku powinna być zawarta w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Drugą okolicznością jest sytuacja, w której w skład przedsiębiorstwa wchodzi również nieruchomość lub gdy przedsiębiorstwo jest objęte zarządem sukcesyjnym, wówczas umowa o dział spadku powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Wynika to wprost z dyspozycji wynikającej z art. 1037 § 3 k.c.

Podsumowanie

Dział spadku niezależnie od wybranej jego formy wymaga należytego przygotowania i wiedzy z zakresu prawa spadkowego. Warto jest właściwie przygotować się do tego procesu, aby uniknąć popełnienia kosztownego z punktu widzenia interesów spadkobiercy błędu i sprawnie przeprowadzić całe postępowanie.

Czytaj dalej