Kancelaria reprezentowała Klientkę w sprawie przeciwko Raiffeisen Bank Polska S.A. w Warszawie (obecnie Raiffeisen Bank International AG z siedzibą w Wiedniu) w sprawie dotyczącej umowy kredytu indeksowanego zawartej z EFG Eurobank Ergasias SA Spółką Akcyjną – Oddział w Warszawie. Powództwo opierało się na nieważności umowy, jak również ewentualnym „usunięciu” z umowy klauzul indeksacyjnych. Sąd Okręgowy w Warszawie w wyroku z dnia 30 listopada 2018 r. (sygn. XXV C 1917/17) ustalił, że umowa o kredyt hipoteczny zawarta w październiku 2007 roku przez Klientkę Kancelarii z EFG Eurobank Ergasias SA Spółką Akcyjną – Oddział w Warszawie jest nieważna.

Sprawa rozpatrzona przez Sąd Okręgowy w Warszawie dotyczyła umowy kredytu indeksowanego do franka szwajcarskiego, która została zawarta w 2007 r. w celu sfinansowania nabycia lokalu mieszkalnego.

Ówczesny EFG Eurobank Ergasias SA Spółka Akcyjna – Oddział w Warszawie udzielił powódce kredytu w wysokości 255.000 złotych, oprocentowanego zmiennie (stopa referencyjna LIBOR 3M i stała marża banku). Kwota kredytu miała zostać wypłacona w PLN, a następnie miała zostać zindeksowana według kursu nie niższego niż kurs kupna zgodnie z „Tabelą kursów walut obcych obowiązującą w banku”.

Raty kredytu miały być wyrażane w walucie obcej, jednocześnie zgodnie z uzasadnieniem bank w regulaminie wskazał, że w dniu wymagalności raty kredytu pobierane są z rachunku bankowego kredytobiorcy prowadzonego w złotych według kursu sprzedaży zgodnie z Tabelą obowiązującą w Banku na koniec dnia roboczego poprzedzającego dzień wymagalności raty spłaty kredytu. 

Powódka domagała się w pozwie:

• Zapłaty przez bank kwoty ponad 150.000 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie (roszczenie opierało się na nieważności umowy);

ewentualnie

• zapłaty przez bank kwoty ponad 57.000 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie wraz z ustaleniem w jaki sposób umowa ma być dalej wykonywana (tzw. „odfrankowienie”).

W trakcie procesu zostało zgłoszone drugie roszczenie ewentualne, w oparciu o które Klientka Kancelarii domagała się ustalenia, że Umowa kredytu jest w całości nieważna.

Kredytobiorczyni w trakcie ubiegania się o kredyt złożyła m.in. oświadczenia przedłożone przez bank, a dotyczące świadomości ryzyka walutowego, jak również zmienności oprocentowania kredytu.

Stanowisko Sądu Okręgowego – nieważność umowy kredytu indeksowanego

Sąd w pierwszej kolejności przystąpił z urzędu do kontroli potencjalnej nieważności umowy kredytu i związanego z nią regulaminu.

Kontrola przeprowadzona przez Sąd doprowadziła do uznania, że zawarte w umowie zasady określania kursów walut przy indeksacji oraz przeliczaniu rat kredytu są sprzeczne z ustawą jako ukształtowane z naruszeniem właściwości (natury) stosunku prawnego, a tym samym przekroczeniem granic swobody umów.

Sąd Okręgowy w Warszawie przedstawił szeroką argumentację dotyczącą naruszenia właściwości stosunku prawnego, odwołując się m.in. do przepisów prawa bankowego wskazującego m.in., że jednym z istotniejszych elementów umowy kredytu jest ścisłe określenie kwoty i waluty kredytu.

Konstrukcja zastosowana w umowie przez bank prowadziła natomiast do sytuacji, w której przy zawieraniu umowy nie określono świadczeń stron, a wręcz bank przyznał sobie poprzez stosowanie własnych „tabel kursowych” prawo do samodzielnego ustalania świadczeń kredytobiorczyni.

Stanowisko Sądu Okręgowego – zastosowane w umowie kredytu klauzule niedozwolone

Oprócz nieważności umowy wynikającej z naruszenia swobody umów, Sąd Okręgowy w Warszawie przeprowadził również badanie zapisów umowy pod kątem ich niedozwolonego charakteru.

Sąd stwierdził, że niedozwolony charakter mają następujące postanowienia zastosowane przez bank:

• § 7 ust. 4 w zw. z § 2 pkt 12 Regulaminu w zakresie, w jakim przewiduje zastosowanie kursu nie niższego niż kurs kupna waluty ustalony przez bank w aktualnej Tabeli Kursów do przeliczenia wypłaconych w złotych środków do CHF oraz wyrażenia w tej walucie salda zadłużenia z tytułu kredytu;
• § 9 ust. 1 i 2 pkt 1) Regulaminu w zakresie, w jakim przewiduje zastosowanie kursu sprzedaży dewiz obowiązującego w banku na podstawie Tabeli Kursów z dnia spłaty zobowiązania do obliczenia wysokości raty spłaty.

Powyższe zapisy doprowadziły do sytuacji, w której bank przyznał sobie prawo do dowolnego ustalania świadczeń kredytobiorczyni. Kredytobiorczyni nie miała natomiast żadnych narzędzi pozwalających na zweryfikowanie rozliczania umowy przez bank (brak w umowie zasad wskazujących sposób ustalania kursów w tabelach kursowych).

Skutkiem zastosowania w umowie klauzul niedozwolonych jest brak w umowie od dnia jej zawarcia zasad wyjaśniających indeksację kredytu do waluty CHF, jak również przeliczania rat z CHF na PLN. Brak regulacji w zakresie indeksacji powoduje natomiast, że zgodnie ze stanowiskiem Sądu Okręgowego wobec nieuzgodnienia przez strony wysokości podstawowego świadczenia jednej ze stron, umowę należy uznać za nieważną.

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie

Przyjmując, że umowa jest nieważna, strona powodowa zgłosiła przede wszystkim żądanie o zwrot przez bank wszystkich nienależnie uiszczonych świadczeń, tj. zapłaconych przez kredytobiorczynię na rzecz banku rat kapitałowych oraz rat odsetkowych.

Sąd Okręgowy w Warszawie uznał jednak, że w niniejszej sprawie świadczenia kredytobiorczyni były świadczeniami należnymi, w związku z czym pomimo nieważności umowy kredytu nie było podstaw do zasądzenia określonych kwot pieniężnych (stanowisko takie zostało przez Kancelarię zakwestionowane w złożonej apelacji).

Powyższe doprowadziło jednak do wydania przez Sąd Okręgowy wyroku ustalającego nieważność umowy kredytu. Sąd uznał, że powódka ma interes prawny w zgłoszonym żądaniu o ustalenie nieważności umowy kredytu.

Omawiany wyrok nie jest prawomocny. Sprawa jest obecnie rozpatrywana przez Sąd Apelacyjny w Warszawie.

Więcej na temat spraw dotyczących kredytów indeksowanych  do franka szwajcarskiego możesz przeczytać w pozostałych publikacjach.