Zagadnienie związane z podziałem nieruchomości – analiza ważnego postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2015 r., sygn. akt: III CSK 18/15
W dzisiejszej publikacji poruszymy temat związany z podziałem nieruchomości w kontekście istotnego postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2015 r., sygn. akt: III CSK 18/15. Podkreślenia w tym miejscu wymaga okoliczność, że przedmiotowe postanowienie traktuje o kwestii przeprowadzenia podziału nieruchomości wspólnej przez utworzenie na jej bazie kolejnej nieruchomości lokalowej.
- Opublikowano w: Dział spadku, Kodeks cywilny, Nieruchomości, Podział majątku
Podział nieruchomości a kwestie związane z księgami wieczystymi – analiza postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 3 października 2014 r., sygn. akt: V CSK 573/13
W dzisiejszej publikacji skupimy się na zagadnieniu związanym z podziałem nieruchomości w kontekście wpisów w księdze wieczystej. Nasz cykliczny przegląd orzecznictwa z zakresu szeroko rozumianej tematyki związanej z podziałem nieruchomości w chwili obecnej kontynuujemy ciekawym i ważnym postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 3 października 2014 r., sygn. akt: V CSK 573/13. W postanowieniu tym skład orzekający trafnie wskazał istotne elementy, które mają bezpośrednie zastosowanie do praktycznych aspektów związanych z podziałem nieruchomości w odniesieniu do stosownych okoliczności, które muszą zostać uzewnętrznione w księgach wieczystych danej nieruchomości.
- Opublikowano w: Dział spadku, Kodeks cywilny, Nieruchomości, Podział majątku, Prawo spadkowe, Rozwód
Zagadnienie związane z celem zniesienia współwłasności praw do nieruchomości – analiza postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 18 listopada 2016 r., sygn. akt: SN I CSK 85/16.
Właściwa, bieżąca i cykliczna analiza orzecznictwa sądowego, szczególnie na poziomie Sądu Najwyższego, przynosi wiele korzyści w kontekście budowania odpowiedniej strategii działania w ramach ochrony interesów naszych Klientów. To właśnie orzecznictwo Sądu Najwyższego pozwala nam na wypracowanie skutecznych wariantów i strategii działania w codziennym dążeniu do maksymalizacji ochrony prawnej i finansowej Klientów, którzy zaufali naszej kancelarii.
W dzisiejszej publikacji skupimy się na zagadnieniu związanym z celem zniesienia współwłasności praw do nieruchomości w kontekście ciekawego postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 18 listopada 2016 r., sygn. akt: SN I CSK 85/16 – zw. dalej: „postanowienie SN”.
Jaki jest cel zniesienia współwłasności praw do nieruchomości?
W tym miejscu warto jest zacytować słuszne stanowiska zaprezentowane przez skład orzekający w postanowieniu SN:
- Teza nr 1: „Zniesienie wspólności praw do nieruchomości ma na celu wyjście z mogącego rodzić spory stanu wspólności z zapewnieniem każdemu z współuprawnionych możliwie korzystnych dla niego warunków rozwiązania węzła wspólności. Dlatego pierwszeństwo przyznaje się sposobowi zgodnie wybranemu przez współuprawnionych (art. 622 k.p.c.), a w razie braku zgody między nimi pierwszeństwo ma podział rzeczy wspólnej (art. 212 § 1 k.c.), ponieważ pozwala zachować więź z przedmiotem dotychczasowej wspólności.”.
- Teza nr 2: „Możliwość spłaty współwłaścicieli stanowi istotny, lecz nie jedyny czynnik wpływający na sposób zniesienia współwłasności przez przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli i zasądzenie spłaty na rzecz pozostałych.”.
Możliwość ustanowienia służebności mieszkania w ramach wyjścia ze współwłasności – kiedy jest możliwe?
Warto jest przytoczyć stanowisko składu orzekający, który precyzyjnie wyjaśnił, że – „Skarżąca nie ma natomiast racji wskazując na ewentualność ustanowienia na jej rzecz służebności mieszkania. Takie rozwiązanie możliwe byłoby jedynie w ramach zgłoszenia przez uczestników zgodnego sposobu wyjścia ze wspólności przez przyznanie nieruchomości jednemu i ustanowienie służebności osobistej mieszkania na rzecz drugiego oraz – w drodze analogii – w wypadku dokonania podziału nieruchomości w sposób wymagający takiego rozwiązania, co wynika z art. 212 § 1 k.c. Wprawdzie Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 16 lipca 1980 r. (III CZP 45/80, OSNCP 1981, nr 2-3, poz. 25) dopuścił możliwość ustanowienia przez sąd służebności osobistej mieszkania także w wypadku przyznania całej nieruchomości jednemu ze współwłaścicieli, jednak rozwiązanie to nie przystaje do postanowień art. 212 § 2 k.c., który nie przewiduje takiej formy wyjścia ze współwłasności.”.
Czego wymaga prawidłowe rozstrzygnięcie zagadnień związanych z podziałem majątku wspólnego (szeroko rozumianych jako postępowania działowe)?
„Prawidłowe rozstrzygniecie sprawy wymaga rozważenia przez Sąd wszystkich możliwości i wyważenia interesów stron, z uwzględnieniem, że z jednej strony chodzi o zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych starszych osób, zawiązanych od lat z nieruchomością, a z drugiej o interesy inwestycyjne osoby z nieruchomością tą niezwiązanej, która nabywając udziały z pewnością zaznajomiła się z dotychczasowym sposobem wykorzystania działki i świadoma tego stanu zdecydowała się na kupno. Konieczne jest także rozważenie okoliczności faktycznych sprawy pod kątem oceny zgodności wniosku z zasadami współżycia społecznego – zastosowanie art. 5 k.c. w sprawach o zniesienie współwłasności nie jest bowiem wyłączone, jakkolwiek możliwe będzie jedynie w szczególnych, wyjątkowo uzasadnionych wypadkach (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 9 października 1981 r., III CRN 202/81, nie publ., z dnia 24 stycznia 2007 r.,. III CZP 117/06, OSNC 2007, Nr 11, poz. 165).”.
Wszystkie te okoliczności są ważne zarówno dla samego Sądu, ale przede wszystkim dla nas – profesjonalnych pełnomocników, którzy reprezentują interesy swoich Klientów. To właśnie należycie przygotowana strategia, której przyznaje rację skład orzekający w danej sprawie, jest kluczem do sukcesu w drodze do osiągnięcia możliwie najlepszego rozstrzygnięcia dla naszych Klientów. Wszystkie te wytyczne są przez nas każdorazowo analizowane, wdrażane i aktualizowane.
- Opublikowano w: Dział spadku, Kodeks cywilny, Nieruchomości, Podział majątku, Rozwód
Problematyka zawalenia się budynku w związku z podziałem nieruchomości – analiza ciekawego wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 11 grudnia 2013 r., sygn. akt: SA I ACa 781/13. Na co warto jest zwrócić szczególną uwagę w tym kontekście?
W dzisiejszej publikacji z cyklu opisu ciekawych orzeczeń związanych z postępowaniami działowymi, skupimy się na zagadnieniu zawalenia się budynki w związku z podziałem nieruchomości. Zagadnienie to jest o tyle ciekawe, że wskazuje nam na realny/praktyczny problem, który może wystąpić i o którym powinniśmy pamiętać w kontekście prowadzonych postępowań działowych.
- Opublikowano w: Dochodzenie roszczeń, Dział spadku, Kodeks cywilny, Nieruchomości, Podział majątku
Wartość przedmiotu zaskarżenia w sprawie o zniesienie współwłasności nieruchomości (postanowienie Sądu Najwyższego – IV CSK 667/18) oraz zniesienie współwłasności nieruchomości poprzez wydzielenie odrębnej własności lokali (postanowienie Sądu Najwyższego – IV CSK 5/13)
Dzisiejsza publikacja będzie stanowić kontynuację naszego subiektywnego przeglądu orzecznictwa Sądu Najwyższego w kontekście postępowań działowych. To właśnie główne tezy orzecznicze przychodzą nam z pomocą w zakresie kształtowania dobrych praktyk zawodowych, w budowaniu odpowiedniej strategii procesowej, która jest niezbędna w kierunku należytej ochrony interesów prawnych i majątkowych naszych Klientów. Na tapet w dniu dzisiejszym bierzemy dwa istotne zagadnienia prawne, które w praktyce pojawiają się niezwykle często.
- Opublikowano w: Dział spadku, Kodeks cywilny, Nieruchomości, Podział majątku
Zniesienie współwłasności nieruchomości przez podział poziomy w kontekście postanowienia Sądu Najwyższego
Podział nieruchomości stanowi jedno z podstawowych zagadnień, które stanowi realny problem przy dziale majątku wspólnego. Oczywistym pozostaje fakt, iż podstawowym, preferowanym sposobem zniesienia współwłasności nieruchomości jest jej fizyczny podział – jest to podejście i założenie modelowe. W przypadku nieruchomości zabudowanej będzie to podział w zależności od okoliczności – pionowy bądź poziomy przez wyodrębnienie własności lokali. W dalszej części publikacji przybliżymy najistotniejsze tezy z postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2019 r., sygn. akt: IV CSK 43/18, w którym skład orzekający trafnie wypowiedział się do kilku problematycznych kwestii. Wyjaśnienia te mają charakter niezwykle uniwersalny i praktyczny – pomagają rozjaśnić przedmiotową problematykę i wskazują ważne kroki interpretacyjne.
- Opublikowano w: Dział spadku, Nieruchomości, Podział majątku
Sądowy podział majątku spadkowego
Wprowadzenie do zagadnienia
W dzisiejszej publikacji wyjaśnimy czym jest i na czym polega sądowy podział majątku spadkowego. Tytułem wstępu należy wyjaśnić, że ustawodawca obok sądowego działu majątku spadkowego, odróżnia również umowny dział majątku spadkowego. Zgodnie bowiem z art. 1037 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2022 r. poz. 1360) – dalej: „k.c.” – dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców.
- Opublikowano w: Dochodzenie roszczeń, Dział spadku, Podział majątku, Prawo spadkowe, zachowek
Wspólna nieruchomość a dział spadku
Aby we właściwy sposób wyjaśnić zagadnienie związane z problematyczną kwestią związaną z nieruchomością wspólną a działem spadku, należy w pierwszej kolejności wyjaśnić, czym dokładnie jest dział spadku. Przez dział spadku należy rozumieć taki podział spadku (czyli majątku spadkowego po spadkodawcy), który finalnie doprowadzi do rozdysponowania majątkiem spadkowym pomiędzy spadkobierców.
- Opublikowano w: Dochodzenie roszczeń, Dział spadku, Kodeks cywilny, Nieruchomości, Podział majątku, umowy
Dział spadku – wprowadzenie do zagadnienia
Dzisiejsza publikacja poświęcona będzie wprowadzeniu do zagadnienia związanego z działem spadku. Tytułem wstępu należy wyjaśnić co kryje się pod sformułowaniem „dział spadku”. Jest to wartość majątku, która podlega podziałowi pomiędzy określonych spadkobierców. W tym miejscu należy wyjaśnić, że z chwilą dokonania działu spadku ustaje dotychczasowa wspólność majątku spadkowego, który od tego momentu zostaje podzielony pomiędzy spadkobierców. Stronami działu spadku są natomiast spadkobiercy.
Co wchodzi w skład działu spadku?
Dział spadku obejmuje ogół dodatnich składników majątku, do których zalicza się aktywa, rzeczy oraz prawa. Warto jest podkreślić, że w trakcie dokonywania działu spadku nie jest przeprowadzany podział długów spadkowych, które spłacane są na zasadach określonych w przepisach ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2022 r. poz. 1360) – dalej: „k.c.”.
Do kiedy należy wykonać dział spadku?
Należy jednoznacznie wskazać, że ustawodawca nie wprowadził w tym zakresie żadnych ograniczeń czasowych. Oznacza to, że przeprowadzenie działu spadku może zostać podjęte w dowolnie wybranym przez spadkobierców momencie po śmierci spadkodawcy. Z pewnością jest to okoliczność wygodna z perspektywy interesów spadkobierców, gdyż nie muszą oni podejmować działań pod presją czasu etc.
Jakie są możliwe formy przeprowadzenia działu spadku?
W tym miejscu należy wskazać, że zgodnie z intencją ustawodawcy, przewidziane zostały dwa tryby dokonania działu spadku. Pierwszy z nich dotyczy umownej formy działu spadku i polega na zawarciu porozumienia (umowy) pomiędzy spadkobiercami w zakresie podziału majątku spadkowego. Ta forma przewidziana jest głównie dla sytuacji, w których każdy ze spadkobierców ma tożsame i zgodne stanowisko w zakresie działu spadku. Jest to również dużo sprawniejsze rozwiązanie z punktu widzenia czasu, aniżeli drugi tryb. Drugim rozwiązaniem jest sądowy dział spadku, który polega na przeprowadzeniu postępowania sądowego w zakresie działu spadku i kończy się orzeczeniem sądu. Najczęściej drugi tryb jest przeznaczony dla spadkobierców, którzy nie mają wypracowanego jednolitego stanowiska w zakresie działu spadku. Oczywiście nie oznacza to, że spadkobiercy o zgodnych stanowiskach nie mogą dokonać działu spadku w trybie sądowym – taka sytuacja jest prawnie dopuszczalna. Za ustawodawcą należy powtórzyć – „Dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców.” – tak art. 1037 § 1 k.c.
Kiedy umowa o dział spadku musi być zawarta w formie aktu notarialnego?
Należy wyjaśnić, że jeżeli do spadku należy nieruchomość, wówczas, umowa o dział powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.
Dziedziczenie przedsiębiorstwa – w jakiej formie należy dokonać działu spadku?
Ustawodawca przewidział dwie okoliczności. Pierwszą z nich jest dziedziczenie przedsiębiorstwa, w takiej sytuacji umowa o dział spadku powinna być zawarta w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Drugą okolicznością jest sytuacja, w której w skład przedsiębiorstwa wchodzi również nieruchomość lub gdy przedsiębiorstwo jest objęte zarządem sukcesyjnym, wówczas umowa o dział spadku powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Wynika to wprost z dyspozycji wynikającej z art. 1037 § 3 k.c.
Podsumowanie
Dział spadku niezależnie od wybranej jego formy wymaga należytego przygotowania i wiedzy z zakresu prawa spadkowego. Warto jest właściwie przygotować się do tego procesu, aby uniknąć popełnienia kosztownego z punktu widzenia interesów spadkobiercy błędu i sprawnie przeprowadzić całe postępowanie.
- Opublikowano w: Dział spadku, Kodeks cywilny, Podział majątku, Prawo spadkowe, zachowek
