Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością nie ogranicza odpowiedzialności wszystkich osób zaangażowanych w jej działalność. Bezskuteczność egzekucji przeciwko spółce może doprowadzić do solidarnej odpowiedzialności członków zarządu za jej zobowiązania. Wyłączenie odpowiedzialności członków zarządu w razie niewypłacalności reguluje art. 299 § 2 kodeksu spółek handlowych. Istotną uchwałę w tym zakresie wydał również Sąd Najwyższy w sprawie rozpatrywanej pod sygnaturą III CZP 65/17.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może posiadać zarząd powołany spośród grona udziałowców, jak również zarząd składający się z osób nie mających praw udziałowych w spółce.

Kwestia sprawowania zarządu w spółce może się okazać istotna w sytuacji, w której spółka stała się nie wypłacalna, co doprowadziło do bezskuteczności egzekucji, a tym samym „uruchomienia” odpowiedzialności członków zarządu za długi spółki (art. 299 § 1 kodeksu spółek handlowych).

Członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności, o której mowa powyżej (w art. 299 § 1 KSH), jeżeli wykaże, że:

• we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub
• w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo
• w tym samym czasie wydano postanowienie o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu, albo
• że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy, albo
• że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości wierzyciel nie poniósł szkody.

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 1 grudnia 2017 r., sygn. III CZP 65/17 odnosi się do sytuacji niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości przez członka zarządu, który objął funkcję w spółce gdy była już niewypłacalna, natomiast wniosek o ogłoszenie upadłości nie został zgłoszony, ponieważ zdaniem zarządu zostałby oddalony na tej podstawie, że majątek spółki nie wystarczyłby na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego lub wystarczyłby jedynie na zaspokojenie tych kosztów.

Sąd Najwyższy podjął uchwałę, w której jednoznacznie wskazał, że „Członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, który objął tę funkcję wtedy, gdy spółka była niewypłacalna, ponosi odpowiedzialność przewidzianą w art. 299 KSH za długi spółki powstałe po objęciu przezeń funkcji, także wtedy, gdy zgłoszony przez niego wniosek o ogłoszenie upadłości spółki zostałby oddalony na tej podstawie, że majątek spółki nie wystarczyłby na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego lub wystarczyłby jedynie na zaspokojenie tych kosztów.”

Podstawa wydania uchwały

Uchwała została wydana z uwagi na oddalenie powództwa przez Sąd Rejonowy, w ramach którego wierzyciel domagał się od członków zarządu zapłaty kwoty 71 245,50 zł z odsetkami ustawowymi i kosztami procesu w oparciu o art. 299 § 1 kodeksu spółek handlowych.

Postępowanie egzekucyjne wobec zadłużonej spółki okazało się bezskuteczne. Pozwani pełnili funkcje członków zarządu w zadłużonej spółce w czasie kiedy istniały już długi wobec powódki. W postępowaniu sądowym przyznano wykazanie odpowiedzialności członków zarządu, jednocześnie Sąd Rejonowy uznał, że zaistniały okoliczności wyłączające odpowiedzialność członków zarządu zadłużonej spółki, argumentując to wskazaniem, że „pomimo niezgłoszenia przez nich wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego powódka nie poniosła szkody”.

Wniesienie apelacji od wyroku Sądu Rejonowego, spowodowało skierowanie przez Sąd Okręgowy pytań do Sądu Najwyższego.

Stanowisko Sądu Najwyższego

Sąd Najwyższy wskazał przede wszystkim, że nie ma znaczenia, czy pozwani obejmowali funkcje członków zarządu w spółce, która była już niewypłacalna. Kodeks spółek handlowych nie wyłącza odpowiedzialności członków zarządu za długi spółki w sytuacji, w której obejmują oni już zarząd w niewypłacalnej spółce.

Istotniejsze problemy odnoszą się do pojęcie nie poniesienia szkody przez wierzyciela pomimo niezgłoszenia np. wniosku o ogłoszenie upadłości. Pomimo przedstawienia różnych poglądów odnośnie możliwości zwolnienia się z odpowiedzialności pomimo niezgłoszenia wniosku o upadłość w określonym przepisami terminie, Sąd Najwyższy w omawianym wyroku przyjął, że prawidłowy jest pogląd, według którego osoba obejmująca funkcję członka zarządu w spółce niewypłacalnej ma obowiązek zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości bez względu na stan majątku spółki, a więc nawet wtedy, gdy wniosek taki zostałby oddalony na podstawie art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe.

Sąd Najwyższy przedstawił argumentację dla konieczności zgłoszenia wniosku o upadłość niewypłacalnej spółki bez względu na stan jej majątku, wskazując m.in., że:

• pasywa dłużnika wzrastają z uwagi na „naliczanie” odsetek za opóźnienie;
• zgłoszenie wniosku o upadłość pełni funkcję informacyjno-ostrzegawczą;
• wyłączenie odpowiedzialności członków zarządu, którzy obejmowaliby funkcje już w niewypłacalnych spółkach umożliwiałoby utrzymywanie w obrocie spółek nie mogących regulować swoich zobowiązań;
• oceny tego, czy majątek spółki jest wystarczający na przeprowadzenie postępowania upadłościowego powinien dokonywać sąd, a nie zarząd spółki.

Skutki omawianej uchwały Sądu Najwyższego mogą mieć bardzo duże znaczenia w sporach, które toczą się pomiędzy wierzycielami niewypłacalnych spółek, a ich członkami zarządów. Z uchwały wynika, że niewypłacalność spółki powinna zawsze powodować skierowanie przez zarząd wniosku o ogłoszenie upadłości, bo tylko takie działanie zapewni bezpieczeństwo członkom zarządu.

Wskazana uchwała może być również przydatna w już toczących się sporach, tj. zapewne zwiększy możliwości wygrania procesu przez wierzycieli.

Jeżeli Twoim dłużnikiem jest niewypłacalna spółka, możemy Ci pomóc w dochodzeniu roszczeń od jej członków zarządu. Jeżeli jesteś osobą, która ma odpowiadać za długi spółki w oparciu o art. 299 § 1 KSH również możemy udzielić Ci wsparcia w sporze z wierzycielami. Zapraszamy Cię do kontaktu.