Tematyka odszkodowań z polis ubezpieczeniowych z tytuły śmierci osoby ubezpieczonej jest niezwykle szerokim zagadnieniem. Mając na uwadze niezwykle rozbudowany charakter poruszanej problematyki, niniejsza publikacja ma na celu wyjaśnienie podstawowych elementów, które są nierozerwalnie związane z odszkodowaniami z tego typu instrumentu ubezpieczeniowego.

Zacznijmy od podstawy prawnej – ubezpieczenia osobowe w świetle regulacji kodeksu cywilnego

Punktem wyjścia do dalszych wyjaśnień jest przywołanie podstawy prawnej ubezpieczenia osobowego:

„Ubezpieczenie osobowe może w szczególności dotyczyć: 1) przy ubezpieczeniu na życie – śmierci osoby ubezpieczonej lub dożycia przez nią oznaczonego wieku; 2) przy ubezpieczeniu następstw nieszczęśliwych wypadków – uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia lub śmierci wskutek nieszczęśliwego wypadku” – tak art. 829 § 1 pkt 1-2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2022 r. poz. 1360) – dalej: „k.c.”.

Ubezpieczenie na życie oraz ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków – w przypadku śmierci osoby ubezpieczonej

Ustawodawca w przepisach k.c. odróżnia dwa modele ubezpieczenia. Pierwszym z nich jest ubezpieczenie na życie, w którym odszkodowanie wypłacane jest z generalnego tytułu śmierci ubezpieczonego. Drugim z nich jest ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków, w którym odszkodowanie wypłacane jest z tytułu śmierci wskutek nieszczęśliwego wypadku. Wspólnym mianownikiem obu modeli jest oczywiście śmierć osoby ubezpieczonej, jednakże wywołana z różnych przyczyn.

Umowa ubezpieczenia osobowego – czym jest i dlaczego jest tak istotna

Aby najprościej wyjaśnić czym jest umowa ubezpieczeniowa należy wskazać, że jest to dokument formalno-prawny, na podstawie którego towarzystwo ubezpieczeniowe zobowiązuje się do wypłaty sumy pieniężnej w określonej wcześniej wysokości w przypadku śmierci ubezpieczonego. Precyzyjnie i jasno wyjaśnił to również Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 maja 2016 r.  (sygn. akt: IV CSK 552/15):

„Poprzez zawarcie umowy ubezpieczenia, ubezpieczyciel zobowiązuje się do ponoszenia ryzyka zapłaty określonej sumy pieniężnej w razie zajścia wypadku losowego przewidzianego w umowie (świadczenia ochrony ubezpieczeniowej) i do zapłaty, jeżeli wypadek ubezpieczeniowy zajdzie, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Jedną z podstawowych cech umowy ubezpieczenia jest zasada najwyższego zaufania ciążąca na obu stronach, która wymaga od nich szczególnej lojalności w wykonywaniu zawartej umowy ubezpieczenia.”

Problemy związane z wykonaniem umowy ubezpieczenia w przypadku śmierci ubezpieczonego

W praktyce zdarzają się sytuację, gdy towarzystwa ubezpieczeniowe chcąc uniknąć odpowiedzialności odmawiają bądź zdecydowanie ograniczają wysokość odszkodowania z tytułu śmierci ubezpieczonego. Niezwykle istotnym elementem jest wówczas należyte sprawdzenie Ogólnych Warunków Umowy (OWU) oraz zestawienia jej postanowień ze stanem faktycznym konkretnej sprawy. Wskazać należy, że w zdecydowanej większości przypadków, gdy wystąpią okoliczności, z których wynika bezsporny obowiązek zapłaty określonej sumy pieniężnej z tytułu śmierci ubezpieczonego, towarzystwa ubezpieczeniowe są zobowiązane do wypłaty wcześniej ustalonej wysokości odszkodowania (nie powinna to być wartość zarówno mniejsza oraz większa, gdyż jest to wartość z góry określona w umowie ubezpieczeniowej).

Podsumowanie

W każdym przypadku istotne jest zweryfikowanie, czy dana osoba posiadała ubezpieczenie na wypadek śmierci. Następnie należy wnikliwie przeanalizować konkretną umowę ubezpieczeniową i podjąć stosowne kroki w celu uzyskania należnego odszkodowania i często w tym przypadku niezbędna jest odpowiednia pomoc prawna. Na tym jednak droga się nie zamyka, gdyż w pewnych przypadkach możemy również dochodzić obok odszkodowania również zadośćuczynienia. Jednakże tematyka ta będzie przedmiotem kolejnej naszej publikacji, w której wyjaśnione zostaną oba pojęcia i możliwe dalsze kroki prawne.