Pojęcie wypadku ubezpieczeniowego

Prawnik omawia z klientem kwestie zachowku

Dzisiejsza publikacja będzie odnosić się do wyjaśnienia pojęcia wypadku ubezpieczeniowego, które to zagadnienie wytłumaczone zostanie przez pryzmat ciekawego wyroku Sądu Najwyższego z dnia 17 stycznia 2019 r. sygn. akt: IV CSK 516/17.

Tytułem wstępu należy wyjaśnić, że całość zagadnienia odnosi się do aktualnych przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2023 r. poz. 1610) – zw. dalej: „k.c.” oraz przywołanego orzecznictwa Sądu Najwyższego.

Ważne tezy orzecznicze z wyroku Sądu Najwyższego z dnia 17 stycznia 2019 r., sygn. akt: IV CSK 516/17, wyroku z dnia 6 lutego 2015 r., sygn. akt: II CSK 295/14 oraz wyroku z dnia 14 marca 2018 r., sygn. akt: II CSK 445/17

W tym miejscu warto jest zacytować wprost trafne tezy, które niosą ze sobą sporą dawkę praktycznych informacji:

Teza nr 1 (sygn. akt: IV CSK 516/17):

„Pojęcie wypadku ubezpieczeniowego, którego wystąpienia warunkuje obowiązek spełnienia przez ubezpieczyciela określonego świadczenia (art. 805 § 1 k.c.) nie zostało ustawowo zdefiniowane. Z tego względu stwierdzenie, czy konkretne zdarzenie stanowi taki wypadek, z reguły wymaga dokonania wykładni umowy ubezpieczenia oraz – stanowiących jej integralną część – ogólnych warunków ubezpieczenia, przy uwzględnieniu reguł określonych w art. 65 § 2 k.c. Wykładnia ta nie może pomijać celu umowy ubezpieczenia, którym jest ochrona ubezpieczonego, realizowana przez uwzględnienie – jako zasady – odpowiedzialności ubezpieczyciela, przy jednoczesnym ograniczonym rozumieniu przesłanek wyłączających tę odpowiedzialność; nie może zatem prowadzić do zaostrzenia wymagań stawianych ubezpieczającemu i ograniczenia obowiązków ubezpieczyciele; powinna przy tym respektować założenia racjonalności niezbędne do uzyskania rozsądnego rezultatu.”.

Teza nr 2 (sygn. akt: II CSK 295/14):

„Obowiązkiem ubezpieczyciela wynikającym z art. 805 § 1 k.c. jest spełnienie określonego świadczenia w razie zajścia przewidzianego umową wypadku, co nie jest tożsame wyłącznie z jego obowiązkiem zrekompensowania jedynie wydatków wcześniej poniesionych przez ubezpieczonego z własnych środków na usunięcie skutków wypadku.”.

Teza nr 3 (sygn. akt: II CSK 295/14):

„Postanowienia ogólnych warunków umów ubezpieczenia podlegają wykładni według reguł określonych w art. 65 § 2 k.c., gdy ich postanowienia nie są precyzyjne i stwarzają wątpliwości co do ich istotnej treści, a wykładnia taka nie może pomijać celu, w jakim umowa została zawarta, a także natury i funkcji zobowiązania. Umowa ubezpieczenia pełni przecież funkcję ochronną i z tej przyczyny miarodajny dla wykładni jej postanowień jest punkt widzenia tego, kto jest chroniony, a wątpliwości interpretacyjne nie mogą obciążać ubezpieczonego.”.

Teza nr 4 (sygn. akt: II CSK 445/17):

„O treści ubezpieczeniowego stosunku zobowiązaniowego przesądzają również, poza postanowieniami umowy ubezpieczenia, postanowienia wzorca umowy ustalonego przez ubezpieczyciela w postaci ogólnych warunków ubezpieczenia (OWU), doręczonego ubezpieczającemu przed zawarciem umowy (art. 384 § 1 k.c. i art. 805 § 1 k.c.).”.

Teza nr 5 (sygn. akt: II CSK 445/17):

„Postanowienia OWU podlegają wykładni według reguł określonych w art. 65 § 2 k.c., jeśli ich postanowienia nie są precyzyjne i stwarzają wątpliwości co do ich istotnej treści. Wykładnia taka nie może pomijać celu, w jakim umowa ubezpieczenia została zawarta, a także natury i funkcji zobowiązania, a celem tej umowy jest udzielenie ubezpieczonemu ochrony w razie wystąpienia określonego ryzyka. Dlatego też postanowienia OWU powinny precyzyjnie określać postacie ubezpieczonego ryzyka, a w razie niejasności czy wątpliwości także co do wzajemnej relacji między tym postanowieniami należy z mocy art. 385 § 2 k.c. interpretować je na korzyść ubezpieczającego.”.

Teza nr 6 (sygn. akt: II CSK 445/17):

„Umowa ubezpieczenia należy do umów szczególnego zaufania, a jej postanowienia oraz postanowienia OWU ubezpieczyciela powinny być jasne, zrozumiałe i jednoznaczne, aby ubezpieczający przed jej zawarciem miał świadomość ryzyk, które nie są objęte ubezpieczeniem oraz przesłanek, które ograniczają lub wyłączają odpowiedzialność ubezpieczyciela. Należy więc wykluczyć taką wykładnię postanowień OWU, by usprawiedliwiała ona odmowę wypłaty odszkodowania w sytuacji, gdy ubezpieczający dopiero po zajściu zdarzenia dowiaduje się, że nie było ono objęte ubezpieczeniem.”.

Czytaj dalej

Prawa i obowiązki stron umowy ubezpieczenia. Świadczenie ubezpieczyciela w ubezpieczeniu majątkowym

W dzisiejszej publikacji skupimy się na zagadnieniu związanym z określeniem praw i obowiązków stron umowy ubezpieczenia. Przedmiotowe zagadnienie zostanie wyjaśnione przez nas przez pryzmat ciekawego wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2024 r. sygn. akt: II CSKP 1652/22.

Dodatkowo w dalszej części publikacji wyjaśnione zostanie zagadnienie związane ze świadczeniem ubezpieczyciela w odniesieniu do ubezpieczenia majątkowego.

Ważne tezy z wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2024 r.

Orzecznictwo Sądu Najwyższego jest dla nas wszystkim ogromną bazą wiedzy, którą należy zawsze aktualizować. Na kanwie powyższego przedstawiamy kolejne z aktualnych tez orzeczniczych, które w trafny i jasny/czytelny sposób wyjaśniają, również naszym Czytelnikom i Klientom – zagadnienie związane z prawami i obowiązkami stron umowy ubezpieczenia oraz wyjaśniają zagadnienie prawne związane ze świadczeniem ubezpieczyciela w odniesieniu do ubezpieczenia majątkowego.

Wyjaśniamy dodatkowo, że całość zagadnienia odnosi się do aktualnych przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2023 r. poz. 1610) – zw. dalej: „k.c.”.

Teza nr 1:

„Źródłem powstania stosunku prawnego ubezpieczenia jest umowa zawarta między ubezpieczycielem i ubezpieczającym, do której dochodzi po złożeniu przez ubezpieczającego oferty (wniosku ubezpieczeniowego) określającej warunki ochrony ubezpieczeniowej i jej przyjęciu przez ubezpieczyciela. Stosownie do art. 807 § 1 k.c., przepisy tytułu XXVII k.c. poświęconego umowie ubezpieczenia zawierają normy o charakterze iuris cogentis. Określenie praw i obowiązków stron umowy ubezpieczenia innych niż wyraźnie, pozytywnie unormowane w bezwzględnie obowiązujących normach przepisów tytułu XXVII księgi III k.c. pozostawione jest samym stronom umowy, które mają, w granicach wynikających z art. 3531 k.c., swobodę ukształtowania treści kreowanego przez nich stosunku prawnego. Strony dobrowolnej umowy ubezpieczenia mienia – a taka umowa łączyła powoda z pozwanym – mogą skutecznie zastrzec w jej treści określone obowiązki, których wykonanie przez ubezpieczającego służyć ma ochronie uprawnionego interesu ubezpieczyciela zagrożonego zdarzeniem objętym ryzykiem ubezpieczeniowym.”.

Teza nr 2:

„Rażące naruszenie interesów konsumenta – jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z 13 lipca 2005 r., I CK 832/04 – można rozumieć jako nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym. Natomiast „kształtowanie praw i obowiązków (stron) w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami” to tworzenie przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową stron takiego stosunku. Obie wskazane w art. 3851 § 1 k.c. formuły prawne służą ocenie tego, czy standardowe klauzule umowne zawarte we wzorcu umownym przekraczają zakreślone przez ustawodawcę granice rzetelności kontraktowej twórcy wzorca w zakresie kształtowania praw i obowiązków stron konsumenckiego stosunku obligacyjnego. Wspomniana rzetelność kontraktowa podlega analizie w konkretnym stosunku obligacyjnym z konsumentem.”.

Teza nr 3:

„Zgodnie z art. 805 § 2 pkt 1 k.c. świadczenie ubezpieczyciela w ubezpieczeniu majątkowym polega na wypłacie określonego odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku. Suma ubezpieczenia wyznacza przy tym górną granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela, nie stanowi natomiast kwoty, której wprost może zażądać ubezpieczający bez wykazywania rozmiaru szkody, jaką poniósł wskutek wystąpienia zdarzenia szkodzącego. Świadczenie będące odszkodowaniem ma co do zasady zmierzać do przywrócenia w majątku poszkodowanego stanu sprzed wyrządzenia mu szkody.”.

Podsumowanie

Zagadnienia związane z umowami ubezpieczeniowymi często budzą uzasadnione wątpliwości, kontrowersje oraz spory. Wszelkie spory związane z Towarzystwami Ubezpieczeniowymi wymagają każdorazowej wnikliwej analizy prawnej. Za każdym razem warto jest skorzystać z pomocy wyspecjalizowanych pełnomocników, którzy doskonale znają realia prowadzenia takich sporów. Zachęcamy do nawiązania z naszą kancelarią bezpośredniego kontaktu w zakresie ochrony interesów prawnych i finansowych przed (często bezprawnym) działaniem Towarzystw Ubezpieczeniowych.

Czytaj dalej

Odpowiedzialność bezpośredniego sprawcy szkody a dochodzenie odszkodowania od ubezpieczyciela

W dzisiejszej publikacji skupimy się na zagadnieniu związanym z odpowiedzialnością bezpośredniego sprawy szkody, mimo iż doszło do zawarcia umowy ubezpieczenia. Bezspornym pozostaje fakt, iż zawarcie umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej nie uchyla odpowiedzialności podmiotu, w związku którego działaniem lub zaniechaniem doszło do powstania szkody. To ważna okoliczność, która wymaga podkreślenia.

Przedmiotowe zagadnienie zostanie przez nas wyjaśnione przez pryzmat wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 14 lutego 2020 r., sygn. akt: VII AGa 1764/18.

(więcej…)

Czytaj dalej

Zagadnienie związane z brakiem dopuszczalności zniesienia współwłasności poprzez sprzedaż z wolnej ręki

Podział spadku

W dzisiejszej publikacji skupimy się na zagadnieniu związanym z okolicznością, która wpływa na brak możliwości zniesienia współwłasności. Dokładniej ujmując przedmiotowe zagadnienia – skupimy się w szczególności na braku dopuszczalności zniesienia współwłasności poprzez sprzedaż wolnej ręki.

Zagadnienie zostanie oparte o ciekawą tezę orzeczniczą, która została zaprezentowana przez skład orzekający w postanowieniu z dnia 25 maja 2018 r., sygn. akt: I CSK 439/17.

(więcej…)

Czytaj dalej

Przerwanie biegu przedawnienia roszczenia o świadczenie do ubezpieczyciela

Tematyka związana z kwestią przedawnienia roszczeń jest wciąż niezwykle żywa i aktualna. Nie jest inaczej w przypadku przerwania biegu przedawnienia roszczeń związanych ze świadczeniami należnymi od Towarzystwa Ubezpieczeniowego. W dzisiejszej publikacji skupimy się właśnie na tym temacie, który zostanie przez nas wyjaśniony na podstawie ciekawych tez orzeczniczych Sądu Najwyższego.

Przedmiotowa publikacja oparta będzie o tezy Sądu Najwyższego, które zostały przedstawione w wyroku z dnia 12 maja 2021 r., sygn. akt: IV CSKP 36/21 oraz wyroku z dnia 19 grudnia 2019 r., sygn. akt: IV CSK 472/18.

(więcej…)

Czytaj dalej

Zagadnienie związane z podziałem nieruchomości – analiza ważnego postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2015 r., sygn. akt: III CSK 18/15

W dzisiejszej publikacji poruszymy temat związany z podziałem nieruchomości w kontekście istotnego postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2015 r., sygn. akt: III CSK 18/15. Podkreślenia w tym miejscu wymaga okoliczność, że przedmiotowe postanowienie traktuje o kwestii przeprowadzenia podziału nieruchomości wspólnej przez utworzenie na jej bazie kolejnej nieruchomości lokalowej.

(więcej…)

Czytaj dalej

Podział nieruchomości a kwestie związane z księgami wieczystymi – analiza postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 3 października 2014 r., sygn. akt: V CSK 573/13

Podział spadku

W dzisiejszej publikacji skupimy się na zagadnieniu związanym z podziałem nieruchomości w kontekście wpisów w księdze wieczystej. Nasz cykliczny przegląd orzecznictwa z zakresu szeroko rozumianej tematyki związanej z podziałem nieruchomości w chwili obecnej kontynuujemy ciekawym i ważnym postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 3 października 2014 r., sygn. akt: V CSK 573/13. W postanowieniu tym skład orzekający trafnie wskazał istotne elementy, które mają bezpośrednie zastosowanie do praktycznych aspektów związanych z podziałem nieruchomości w odniesieniu do stosownych okoliczności, które muszą zostać uzewnętrznione w księgach wieczystych danej nieruchomości.

(więcej…)

Czytaj dalej

Przedawnienie roszczeń związanych z tzw. polisolokatami

Niezwykle ważne uchwały Sądu Najwyższego z dnia 10 sierpnia 2018 r. w sprawie terminu przedawnienia roszczeń z tzw.: „polisolokat” – sygn. akt: III CZP 13/18. Z jakim terminem przedawniają się roszczenia związane z polisolokatami – czyli z umowami ubezpieczenia na życie z funduszem kapitałowym (polisy UFK)? (więcej…)

Czytaj dalej

Zagadnienie związane z celem zniesienia współwłasności praw do nieruchomości – analiza postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 18 listopada 2016 r., sygn. akt: SN I CSK 85/16.

Właściwa, bieżąca i cykliczna analiza orzecznictwa sądowego, szczególnie na poziomie Sądu Najwyższego, przynosi wiele korzyści w kontekście budowania odpowiedniej strategii działania w ramach ochrony interesów naszych Klientów. To właśnie orzecznictwo Sądu Najwyższego pozwala nam na wypracowanie skutecznych wariantów i strategii działania w codziennym dążeniu do maksymalizacji ochrony prawnej i finansowej Klientów, którzy zaufali naszej kancelarii.

W dzisiejszej publikacji skupimy się na zagadnieniu związanym z celem zniesienia współwłasności praw do nieruchomości w kontekście ciekawego postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 18 listopada 2016 r., sygn. akt: SN I CSK 85/16 – zw. dalej: „postanowienie SN”.

Jaki jest cel zniesienia współwłasności praw do nieruchomości?

W tym miejscu warto jest zacytować słuszne stanowiska zaprezentowane przez skład orzekający w postanowieniu SN:

  1. Teza nr 1: „Zniesienie wspólności praw do nieruchomości ma na celu wyjście z mogącego rodzić spory stanu wspólności z zapewnieniem każdemu z współuprawnionych możliwie korzystnych dla niego warunków rozwiązania węzła wspólności. Dlatego pierwszeństwo przyznaje się sposobowi zgodnie wybranemu przez współuprawnionych (art. 622 k.p.c.), a w razie braku zgody między nimi pierwszeństwo ma podział rzeczy wspólnej (art. 212 § 1 k.c.), ponieważ pozwala zachować więź z przedmiotem dotychczasowej wspólności.”.
  2. Teza nr 2: „Możliwość spłaty współwłaścicieli stanowi istotny, lecz nie jedyny czynnik wpływający na sposób zniesienia współwłasności przez przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli i zasądzenie spłaty na rzecz pozostałych.”.

Możliwość ustanowienia służebności mieszkania w ramach wyjścia ze współwłasności – kiedy jest możliwe?

Warto jest przytoczyć stanowisko składu orzekający, który precyzyjnie wyjaśnił, że – „Skarżąca nie ma natomiast racji wskazując na ewentualność ustanowienia na jej rzecz służebności mieszkania. Takie rozwiązanie możliwe byłoby jedynie w ramach zgłoszenia przez uczestników zgodnego sposobu wyjścia ze wspólności przez przyznanie nieruchomości jednemu i ustanowienie służebności osobistej mieszkania na rzecz drugiego oraz – w drodze analogii – w wypadku dokonania podziału nieruchomości w sposób wymagający takiego rozwiązania, co wynika z art. 212 § 1 k.c. Wprawdzie Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 16 lipca 1980 r. (III CZP 45/80, OSNCP 1981, nr 2-3, poz. 25) dopuścił możliwość ustanowienia przez sąd służebności osobistej mieszkania także w wypadku przyznania całej nieruchomości jednemu ze współwłaścicieli, jednak rozwiązanie to nie przystaje do postanowień art. 212 § 2 k.c., który nie przewiduje takiej formy wyjścia ze współwłasności.”.

Czego wymaga prawidłowe rozstrzygnięcie zagadnień związanych z podziałem majątku wspólnego (szeroko rozumianych jako postępowania działowe)?

„Prawidłowe rozstrzygniecie sprawy wymaga rozważenia przez Sąd wszystkich możliwości i wyważenia interesów stron, z uwzględnieniem, że z jednej strony chodzi o zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych starszych osób, zawiązanych od lat z nieruchomością, a z drugiej o interesy inwestycyjne osoby z nieruchomością tą niezwiązanej, która nabywając udziały z pewnością zaznajomiła się z dotychczasowym sposobem wykorzystania działki i świadoma tego stanu zdecydowała się na kupno. Konieczne jest także rozważenie okoliczności faktycznych sprawy pod kątem oceny zgodności wniosku z zasadami współżycia społecznego – zastosowanie art. 5 k.c. w sprawach o zniesienie współwłasności nie jest bowiem wyłączone, jakkolwiek możliwe będzie jedynie w szczególnych, wyjątkowo uzasadnionych wypadkach (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 9 października 1981 r., III CRN 202/81, nie publ., z dnia 24 stycznia 2007 r.,. III CZP 117/06, OSNC 2007, Nr 11, poz. 165).”.

Wszystkie te okoliczności są ważne zarówno dla samego Sądu, ale przede wszystkim dla nas – profesjonalnych pełnomocników, którzy reprezentują interesy swoich Klientów. To właśnie należycie przygotowana strategia, której przyznaje rację skład orzekający w danej sprawie, jest kluczem do sukcesu w drodze do osiągnięcia możliwie najlepszego rozstrzygnięcia dla naszych Klientów. Wszystkie te wytyczne są przez nas każdorazowo analizowane, wdrażane i aktualizowane.

Czytaj dalej

Problematyka zawalenia się budynku w związku z podziałem nieruchomości – analiza ciekawego wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 11 grudnia 2013 r., sygn. akt: SA I ACa 781/13. Na co warto jest zwrócić szczególną uwagę w tym kontekście?

W dzisiejszej publikacji z cyklu opisu ciekawych orzeczeń związanych z postępowaniami działowymi, skupimy się na zagadnieniu zawalenia się budynki w związku z podziałem nieruchomości. Zagadnienie to jest o tyle ciekawe, że wskazuje nam na realny/praktyczny problem, który może wystąpić i o którym powinniśmy pamiętać w kontekście prowadzonych postępowań działowych.

(więcej…)

Czytaj dalej