Roszczenia majątkowe co do zasady ulegają przedawnieniu. Po terminie przedawnienia dług więc nadal istnieje, ale dłużnik może się uchylać od jego spełnienia (przeważnie skutecznie). Terminy przedawnienia kształtują się różnie, standardowo jest to 6 lat, a m.in. dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej 3 lata (termin przedawnienia w każdej sprawie wymaga indywidualnego zbadania). Bieg terminu przedawnienia można przerwać m.in. poprzez każdą czynność przed sądem. Jednym ze sposobów przerwania biegu terminu przedawnienia jest zawezwanie do próby ugodowej. Wielokrotne przerywanie terminu przedawnienia może się jednak okazać bezskuteczne, co było przedmiotem wyroku Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 2019 r., sygn. IV CSK 77/18.
Powyższa sprawa dotyczyła sporu pomiędzy przedsiębiorcami, co w znaczący sposób skraca terminy przedawnienia.
Spór dotyczył roszczeń o zwrot nienależnego świadczenia, które zostały objęte trzykrotną próbą ugodowego rozwiązania sporu poprzez kierowanie zawezwań do próby ugodowej.
Ostatecznie w niniejszej sprawie został skierowany pozew do Sądu Okręgowego w Lublinie. Powództwo zostało jednak oddalone jako bezzasadne. Sąd Okręgowy uznał, że dochodzone roszczenia są przedawnione. Sąd wskazał, że zawezwania do próby ugodowej nie spełniały wymagań stawianych dla takiej czynności. Sąd przy tym powołał się na fakt niezałączenia do pierwszego zawezwania faktur, które dokumentowałyby podstawę przekazywania świadczeń na rzecz pozwanej.
Sąd Apelacyjny w Białymstoku zmienił powyższy wyrok uznając, że powódka skutecznie przerwała bieg terminu przedawnienia poprzez złożone zawezwania do próby ugodowej.
Sąd Odwoławczy przede wszystkim wskazał, że powódka w wezwaniu:
- precyzyjnie określiła stosunek prawny łączący strony;
- rzetelnie zidentyfikowała dochodzone kwoty.
W tej sprawie Sąd Odwoławczy uznał, że bez znaczenia było nie załączenie przez powódkę do zawezwani faktur (sprawa dotyczyła świadczenia nienależnego).
Sąd Apelacyjny wskazał również, że jako zasadę należy przyjąć, że każde zawezwanie do próby ugodowej (i pierwsze, i kolejne) przerywa bieg terminu przedawnienia, a tylko w pewnych sytuacjach kolejne próby mogą być uznane za bezskuteczne na podstawie art. 5 KC. Powołany przepis kodeksu cywilnego dotyczy działań sprzecznych ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego.
W niniejszej sprawie istotnym było wydanie wyroku w innej sprawie pomiędzy stronami, który to wyrok w sposób obiektywny zmienił stan rzeczy, tj, uzasadnił skierowanie kolejnego zawezwania do próby ugodowej.
Powyższe stanowisko jest bardzo istotne w kontekście zbyt częstych prób przerywania terminu przedawnienia w zakresie tego samego roszczenia.
Stanowisko Sądu Najwyższego
Sąd Najwyższy potwierdził prawidłowość składanych wniosków o zawezwanie do próby ugodowej, tj. zwłaszcza:
- wskazanie w zawezwaniach wysokości dochodzonych roszczeń;
- wskazanie okresu za jaki roszczenia się należą;
- wskazanie najistotniejszych okoliczności faktycznych stanowiących podstawę sporu.
Powyższe pozwoliło na stwierdzenie, że wierzyciel dokonał zwięzłego przedstawienia sprawy, które stanowi element niezbędny zawezwania do próby ugodowej.
SN wskazał również, że treść art. 123 § 1 pkt 1 kodeksu cywilnego nie daje podstaw do takiej jego wykładni, zgodnie z którą bieg przedawnienia przerywa się tylko na skutek pierwszego zawezwania do próby ugodowej. Przepis ten bowiem stanowi o przerwaniu biegu przedawnienia przez każdą wymienioną w nim czynność. Zatem ocenie podlegało, czy kolejne zawezwania do próby ugodowej dokonane przez powódkę, nie stanowiły nadużycia prawa, o jakim mowa w art. 5 k.c.
Podsumowanie
Opisana sprawa pokazuje, jak bardzo istotnym jest prawidłowe wskazanie roszczeń w zawezwaniu do próby ugodowej.
Wyrok Sądu Najwyższego potwierdza również, że zasadą jest, że każde zawezwanie do próby ugodowej przerywa bieg przedawnienia, aczkolwiek wielokrotne korzystanie z tej instytucji może jednak doprowadzić do sytuacji, w której sąd stwierdzi nieskuteczność przerwania biegu przedawnienia, co z kolei może spowodować utratę pieniędzy.
Doświadczenie pokazuje, że nieprawidłowo sporządzone zawezwanie do próby ugodowej (np. żądanie wskazane w nieprawidłowej walucie) może spowodować problemy z dochodzeniem roszczeń w przyszłości.
