W dzisiejszej publikacji skupimy się na wyjaśnieniu dwóch, pozornie tożsamych pojęć, które często są mylone lub zamiennie stosowane. Mowa tu o odszkodowaniu oraz o zadośćuczynieniu. Powyższe terminy wyjaśnimy w kontekście obowiązujących przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2022 r. poz. 1360) – dalej: „k.c.” oraz orzecznictwa sądowego.

Uwaga – odszkodowanie i zadośćuczynienie to nie są pojęcia tożsame

Tytułem wstępu należy jednoznacznie wskazać, że odszkodowanie i zadośćuczynienie nie stanowią pojęć o tym samym znaczeniu. W przypadku odszkodowania, określona wartość środków pieniężnych jest przekazywana do osoby uprawnionej lub osób uprawnionych z uwagi na wywołaną szkodę majątkową (realna strata w wymiarze finansowym). W przypadku zadośćuczynienia, określona wartość środków pieniężnych jest przekazywana z uwagi na wystąpienie szkody niematerialnej (krzywdy).

Odszkodowanie a zadośćuczynienie w orzecznictwie Sądu Najwyższego

Za w pełni uzasadnione należy uznać przywołanie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 października 2009 r. (sygn. akt: I PK 97/09), w którym skład orzekający w trafny sposób opisał różnicę pomiędzy tymi dwoma pojęciami: „Roszczenie najbliższych członków rodziny zmarłego o przyznanie stosownego zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę na podstawie art. 446 § 4 k.c., które zmierza do zaspokojenia szkody niematerialnej, jest rodzajowo i normatywnie odmienne od roszczenia o przyznanie stosownego odszkodowania z art. 446 § 3 k.c., które wymaga wykazania szkody majątkowej polegającej na znacznym pogorszeniu sytuacji życiowej najbliższych członków rodziny poszkodowanego, który zmarł wskutek wynikłego z czynu niedozwolonego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowa.”.

Jakie uprawnienia przysługują na gruncie przepisów k.c. w kontekście odszkodowania i zadośćuczynienia za śmierć osoby najbliższej?

Najbliższym członkom rodziny osoby zmarłej przysługują również uprawienia, których mogą dochodzić na drodze sądowej. Wyjaśnić należy w tym miejscu, że zgodnie z art. 446 § 3 k.c. – sąd może ponadto przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej. Dodatkowo warto jest wskazać, że zgodnie z art. 446 § 4 k.c. – sąd może także przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Podsumowanie

Dysponując wiedzą na temat różnicy pomiędzy odszkodowaniem a zadośćuczynieniem należy bardziej świadomie spoglądać na mogące przysługiwać w konkretnym przypadku uprawnienia i roszczenia. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek wątpliwości związanych z praktycznym zastosowaniem powyższych pojęć w przypadku śmierci osoby najbliższej, warto jest skorzystać z pomocy profesjonalnego pełnomocnika (radcy prawnego lub adwokata), który posiada doświadczenie w prowadzeniu tego typu spraw.