W drugiej części zagadnienia skupimy się na problematyce związanej z oceną przyczynienia się poszkodowanego do powstałej szkody. Całość rozwinięta zostanie przez pryzmat analizy wyroku Sądu Najwyższego z dnia 3 października 2023 r., sygn. akt: II CSKP 1247/22, w którym skład orzekający w niezwykle trafny sposób odniósł się do kwestii oceny przyczynienia się do szkody.

Ważne tezy z wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2023 r.

W tym miejscu warto jest zacytować wprost trafne tezy, które niosą ze sobą sporą dawkę praktycznych informacji i wyjaśnień – tak ważnych z perspektywy zarówno naszej codziennej praktyki zawodowej oraz interesów naszych Klientów, którzy posiadają tego typu instrumenty finansowe:

Teza nr 1 – Jakie są granice kontroli stopnia przyczynienia się poszkodowanego do powstania lub zwiększenia szkody?

„Sąd Najwyższy może ocenić, czy w kontekście ustalonego stanu faktycznego i okoliczności, które nakazuje brać pod uwagę art. 362 k.c., obowiązek odszkodowawczy został zmodyfikowany w sposób „odpowiedni”. W tych granicach dopuszczalna jest również kontrola stopnia przyczynienia się poszkodowanego do powstania lub zwiększenia szkody, która może prowadzić do stwierdzenia naruszenia rozważanego przepisu.”.

Teza nr 2 – Zagadnienie sędziowskiego wymiaru odszkodowania

‘Z drugiej jednak strony przyjmuje się, że co do zasady określenie wpływu stwierdzonego przyczynienia na zmniejszenie obowiązku naprawienia szkody przynależy do sędziowskiego wymiaru odszkodowania, co uzasadnia ograniczenie ewentualnych korekt jedynie do przypadków, w których taka potrzeba ujawnia się w sposób jednoznaczny (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 maja 2021 r., II CSKP 58/21).”.

Teza nr 3 – Jakie są koncepcje przyczynienia się poszkodowanego w orzecznictwie?

„Trzeba też przypomnieć, że zgodnie z dominującą w orzecznictwie, tzw. kauzalną koncepcją przyczynienia można o nim mówić w każdym przypadku, w którym normalnym następstwem działania lub zaniechania poszkodowanego było powstanie szkody.”. (W tym miejscu wskazujemy, że istotne z punktu widzenia praktyki orzecznictwo wymienione zostanie dla porządku na końcu przedmiotowej publikacji*). (…) „Przeważa też pogląd, że ustalenie przyczynienia aktualizuje konieczność rozważenia możliwości zmniejszenia odszkodowania (zadośćuczynienia), jednak go nie przesądza, ponieważ o tym, czy – i w jakim stopniu – jest ono uzasadnione, sąd decyduje w procesie sędziowskiego wymiaru odszkodowania w ramach określonych przez art. 362 k.c., w wyniku decyzji konkretnej i zindywidualizowanej, uwzględniającej okoliczności konkretnego przypadku. (…) Istotne jest uwzględnienie czynników subiektywnych (w tym zawinienia) i obiektywnych (w tym obiektywnej nieprawidłowości postępowania), zarówno tych, które dotyczą osoby odpowiedzialnej, jak i odnoszących się do poszkodowanego (tak wyroki Sądu Najwyższego z dnia 29 października 2008 r., IV CSK 228/08, z dnia 19 marca 2014 r., I CSK 295/13, z dnia 21 marca 2018 r., V CSK 355/17 i z dnia 26 maja 2021 r., II CSKP 58/21).”.

Uwaga na istotne orzecznictwo w odniesieniu do pierwszej koncepcji (tzw. kauzalna koncepcja przyczynienia), do którego treści odsyłamy

* – wyroki Sądu Najwyższego z dnia 29 października 2008 r., IV CSK 228/08, z dnia 5 listopada 2008 r., I CSK 139/08, niepubl., z dnia 19 listopada 2009 r., IV CSK 241/09, niepubl., z dnia 19 marca 2014 r., I CSK 295/13, z dnia 11 września 2014 r., III CSK 248/13, niepubl., z dnia 26 lutego 2015 r., III CSK 187/14, OSNC-ZD 2016, Nr 3, poz. 41, z dnia 2 marca 2016 r., V CSK 399/15, niepubl., z dnia 29 września 2016 r., V CSK 717/15, z dnia 7 marca 2017 r., II CSK 438/16, niepubl., z dnia 14 lipca 2017 r., II CSK 820/16, niepubl., z dnia 21 marca 2018 r., V CSK 355/17, z dnia 15 maja 2019 r., II CSK 146/18 oraz z dnia 26 maja 2021 r., II CSKP 58/21.