Wykładnia ogólnych warunków ubezpieczenia – zw. dalej: „OWU”, często wiąże się z wieloma problemami natury interpretacyjnej. To właśnie skala i ilość wątpliwości powodują, że tematyka ta jest niezwykle aktualna, również z perspektywy spraw, które obsługuje nasza kancelaria w sporach z Towarzystwami Ubezpieczeniowymi – zw. dalej: „TU”. W dzisiejszej publikacji skupimy się na ważnym stanowisku zaprezentowanym przez skład orzekający Sądu Najwyższego, który trafnie wyjaśnił, jak należy postępować w takich sytuacjach.

Który wyrok Sądu Najwyższego trafnie opisuje reguły wykładni na korzyść ubezpieczającego?

Przechodząc do konkretów chodzi o wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2018 r., sygn. akt: II CSK 445/17.

Czy interpretacja OWU na korzyść ubezpieczającego jest zgodna z prawem?

Na tak postawione pytanie należy odpowiedzieć twierdząco. Stanowisko w tym zakresie zajął również Sąd Najwyższy, który zdecydowanie opowiedział się za tego typu wykładnią OWU.

Jakie są reguły wykładni OWU według Sądu Najwyższego?

Postanowienia OWU podlegają wykładni według reguł określonych w art. 65 § 2 k.c., jeśli ich postanowienia nie są precyzyjne i stwarzają wątpliwości co do ich istotnej treści. Wykładnia taka nie może pomijać celu, w jakim umowa ubezpieczenia została zawarta, a także natury i funkcji zobowiązania, a celem tej umowy jest udzielenie ubezpieczonemu ochrony w razie wystąpienia określonego ryzyka. Dlatego też postanowienia OWU powinny precyzyjnie określać postacie ubezpieczonego ryzyka, a w razie niejasności czy wątpliwości także co do wzajemnej relacji między tym postanowieniami należy z mocy art. 385 § 2 k.c. interpretować je na korzyść ubezpieczającego.

Czy nieprecyzyjne postanowienia OWU są sprzeczne z zasadami współżycia społecznego?

Oczywiście, że tak. Ubezpieczyciel jako autor ogólnych warunków ubezpieczenia, a przy tym profesjonalista, ma obowiązek sformułować je precyzyjnie. W razie niejasności czy wątpliwości co do poszczególnych postanowień należy je interpretować na korzyść ubezpieczającego. Byłoby bowiem sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, by konsekwencje nieścisłej redakcji tych postanowień obciążały ubezpieczającego – tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2003 r., sygn. akt: IV CKN 1858/00.

Czym powinny charakteryzować się postanowienia OWU według Sądu Najwyższego?

Umowa ubezpieczenia należy do umów szczególnego zaufania, a jej postanowienia oraz postanowienia OWU ubezpieczyciela powinny być jasne, zrozumiałe i jednoznaczne, aby ubezpieczający przed jej zawarciem miał świadomość ryzyk, które nie są objęte ubezpieczeniem oraz przesłanek, które ograniczają lub wyłączają odpowiedzialność ubezpieczyciela. Należy więc wykluczyć taką wykładnię postanowień OWU, by usprawiedliwiała ona odmowę wypłaty odszkodowania w sytuacji, gdy ubezpieczający dopiero po zajściu zdarzenia dowiaduje się, że nie było ono objęte ubezpieczeniem.