Kwestie alimentów przyznawanych na dziecko regulują zapisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Nie wskazują one jednak żadnej konkretnej kwoty takich roszczeń. Nie ma w nich również uniwersalnego wzoru pozwalającego wyliczyć wysokość pieniężnego obowiązku alimentacyjnego ciążącego na rodzicu dziecka, na rzecz którego alimenty zostały zasądzone. Każdy przypadek rozpatruje się indywidualnie, biorąc pod uwagę cztery okoliczności…

O wysokości alimentów na dziecko decyduje kilka czynników: usprawiedliwione potrzeby dziecka, możliwości zarobkowe i majątkowe rodzica zobowiązanego do alimentacji, istnienie (lub nie) majątku należącego do dziecka, który generuje dochody wystarczające na jego utrzymanie oraz zakres osobistych starań rodzica o utrzymanie i wychowanie dziecka.

Realne potrzeby dziecka a wysokość alimentów na dziecko

Konkretną kwotę roszczeń ustala się między innymi na podstawie „wyceny” bieżących, realnych, usprawiedliwionych potrzeb dziecka, a wśród nich mieści się wiele różnych pozycji, między innymi te dotyczące utrzymania, edukacji, rozwoju czy leczenia. Sąd bierze zatem pod uwagę: koszty najmu mieszkania, w którym przebywa dziecko, rachunki za media, kwoty wydawane na ubrania, obuwie, jedzenie, środki higieniczne, wszelkie wydatki szkolne (książki, zeszyty, przybory, ale także dojazdy do szkoły, szkolne wycieczki czy płatne korepetycje niezbędne dziecku), kwoty przeznaczane na zajęcia pozaszkolne (sport, nauka języków obcych lub inne zajęcia rozwijające zainteresowania dziecka), koszty leczenia, zakupu lekarstw, wakacyjnych wyjazdów… 

Przeczytaj również: Pozew o alimenty – jak założyć sprawę o alimenty na dziecko

Jest tego całkiem sporo, należy jednak pamiętać, że – co do zasady – koszty te (na potrzeby wyliczenia wysokości alimentów na dziecko) sumuje się i dzieli na pół, ponieważ obowiązek realizowania potrzeb dziecka ciąży na obojgu rodziców. Kiedy to już jest ustalone, weryfikuje się, czy osoba zobowiązana do uiszczania alimentów na dziecko jest zdolna sprostać temu obowiązkowi (lub w jakim stopniu może to zrobić). To druga ze wspomnianych we wstępie okoliczności istotnych przy wyliczaniu wysokości alimentów.

Możliwości zarobkowo-majątkowe rodzica płacącego alimenty

Nawet jeśli potrzeby dziecka są usprawiedliwione i uzasadnione, ale przekraczają one finansowo możliwości rodzica pozwanego o alimenty, sąd najpewniej nie zasądzi takiej kwoty, która odpowiadałaby tym potrzebom. Wysokość alimentów dostosowuje się bowiem również do faktycznych zarobków pozwanego o nie rodzica oraz – uwaga – do potencjalnych dochodów możliwych do osiągnięcia przez niego. W praktyce zasada ta pozwala uniknąć sytuacji, w której osoba pozwana o alimenty wykazuje niskie zarobki, choć ma wykształcenie i kompetencje zawodowe pozwalające jej uzyskiwać znacznie wyższe wynagrodzenie, co mogłoby się przełożyć na płacenie wyższych alimentów. Inaczej zatem traktuje się na przykład kogoś bez wykształcenia i/lub doświadczenia, kto rzeczywiście może mieć problem ze znalezieniem dobrze płatnej pracy, a inaczej kogoś, kto – mówiąc wprost – zarabia niewiele, ale mógłby więcej, bo jest dobrze wykształcony, pracuje w rozwijającej się dynamicznie branży, wykonuje poszukiwany zawód etc. 

Poza kwestią zarobków rodzica mającego płacić alimenty, znaczenie ma również posiadany ewentualnie majątek. Inaczej bowiem kształtują się możliwości finansowe osoby bezrobotnej bez żadnego majątku i osoby niepracującej, która posiada na przykład nieruchomości albo akcje. I tutaj płynnie przechodzimy do kolejnej okoliczności wpływającej na wysokość alimentów, a mianowicie – majątek własny dziecka.

Przeczytaj również: Ile kosztuje rozwód – wydatki związane z rozwiedzeniem się

Majątek własny dziecka, który generuje dochody, a alimenty

Na określenie wysokości alimentów zasądzanych na dziecko wpływa również stan posiadania tego dziecka. Jeśli ma ono majątek własny generujący dochody, które mają (lub mogą mieć) realny wpływ na utrzymanie, pokrywając w znacznym stopniu jego koszty, a jednocześnie na przykład pozwany o alimenty rodzic nie wykazuje dużych zdolności zarobkowania, będzie to z pewnością odzwierciedlać się w przyznanej kwocie alimentacyjnej. 

Niepieniężna realizacja obowiązku alimentacyjnego rodzica

I wreszcie ostatnia okoliczność związana pośrednio z alimentami i ich wysokością, czyli osobiste starania każdego z rodziców o utrzymanie i wychowanie dziecka, które sąd bierze pod uwagę, zasądzając alimenty. W tym przypadku w grę niekoniecznie muszą wchodzić również osobiste starania pozwanego o alimenty. Bardzo często bowiem jest tak, że na wysokość zasądzanych alimentów wpływ ma rozmiar osobistych starań drugiego z rodziców, który nie został pozwany o alimenty, a który sprawuje bieżącą opiekę nad dzieckiem. Takie osobiste starania przekładają się często na wyższe alimenty zasądzone od pozwanego. Są to również  różnego rodzaju działania, które wpływają na przykład na polepszenie warunków bytowych, a także na rozwój dziecka. Wśród częstych przykładów tego typu wsparcia wymienia się między innymi bieżące zajmowanie się dzieckiem i sprawowanie nad nim pieczy, wyremontowanie mieszkania, w którym przebywa dziecko, zapewnianie mu rozrywek czy uczenie czegoś…

Zasądzenie/wyliczenie określonej kwoty alimentów rzadko kiedy jest proste czy oczywiste. Potrzeby dziecka powinny być udokumentowane, a to nie zawsze jest łatwe do przeprowadzenia. Ocena zarobkowych możliwości strony pozwanej opiera się zwykle na bardzo ogólnych przesłankach, a jak wiadomo – posiadanie dobrego zawodu nie musi wcale korelować z umiejętnością zdobycia dobrej pracy i wynegocjowania dobrego wynagrodzenia za nią. Kwestia osobistego zaangażowania w ramach realizacji obowiązku alimentacyjnego, który nie ma charakteru pieniężnego, podlega bardzo subiektywnemu osądowi itd.

Rzadko zdarzają się sytuacje „czyste” i jednoznaczne – niewielkie potrzeby dziecka, małe dochody rodziców, słaby potencjał zarobkowy pozwanego (lub pozwanej) ze względu na brak wykształcenia lub na przykład przewlekłą chorobę, żadnego majątku po obu stronach, co skutkuje niewysoką kwotą alimentów (powiedzmy rzędu kilkuset złotych). Zazwyczaj jednak pojawiają się uwarunkowania komplikujące taką sytuację, które dla osoby wysuwającej roszczenia alimentacyjne stanowią szansę (graniczącą z pewnością, jeśli sprawą zajmuje się prawnik) na uzyskanie wyższej kwoty alimentów na dziecko.

Warto na koniec jeszcze zaznaczyć, że decyzja o zasądzeniu alimentów w kwocie X zł nie jest niezmienialna. Obie strony mogą bowiem wnioskować odpowiednio o obniżenie lub o podwyższenie wysokości alimentów ze względu na zmianę sytuacji życiowej. Rodzic płacący alimenty może nie ze swojej winy (a na przykład z powodu zmian gospodarczych spowodowanych pandemią koronawirusa) stracić pracę, co drastycznie zmienia jego sytuację finansową. Potrzeby dziecka mogą z kolei bardzo wzrosnąć, na przykład z powodu jego nagłej choroby i konieczności rehabilitacji etc.