Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania (art. 1015 § 1 kodeksu cywilnego). Brak oświadczenia o odrzuceniu spadku, jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza (od 18.10.2015 r.). Sąd Najwyższy w dniu 19 października 2018 r. w sprawie rozpatrywanej pod sygn. akt III CZP 36/18 wydał uchwałę, w której wskazał skutki przedwczesnego złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku.

Sprawa dotyczyła sporu pomiędzy Miastem Bydgoszcz, a spadkobiercą, który stał na stanowisku, że skutecznie odrzucił spadek.

W związku z przedstawieniem Sądowi Najwyższemu zagadnienia prawnego „Czy skutecznym jest złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku przez osobę, w stosunku do której nie rozpoczął jeszcze biegu termin określony w art. 1015 § 1 KC?” Sąd Najwyższy podjął uchwałę, w której wskazał, że „Złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku przez osobę, w stosunku do której nie rozpoczął jeszcze biegu termin określony w art. 1015 § 1 KC, jest bezskuteczne”.

Powołanie do spadku może wynikać z ustawy albo z testamentu (więcej na temat postępowania spadkowego przeczytasz tutaj). Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku składa się przed sądem lub przed notariuszem. Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku nie może być odwołane.

Spadkobierca, który spadek odrzucił, zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku.

W przedmiotowej sprawie, jeden ze spadkobierców odrzucił spadek z dziedziczenia ustawowego, natomiast nie odrzucił spadku z testamentu o którym dowiedział się później. Pozwany spadkobierca uznał, że złożenie jednego oświadczenia o odrzuceniu spadku (z ustawy) jest wystarczające i nie złożył oświadczenia o odrzuceniu spadku z testamentu. Zdaniem wnioskodawcy (miasta Bydgoszcz, które złożyło wniosek o stwierdzenie nabycia spadku w celu odzyskania długu po spadkodawcy) oświadczenie o odrzuceniu spadku zostało złożone przedwcześnie, a tym samym jest nieskuteczne (spadkodawca odpowiada za długi). Zdaniem wnioskodawcy, spadkobierca nie mógł odrzucić spadku z ustawy, skoro w pierwszej kolejności dziedziczył z testamentu.

Wskazana uchwała powoduje, że spadkobiercy powinni zachować wyższą ostrożność przy składaniu oświadczeń o odrzuceniu spadku. Wyższa ostrożność dotyczy przede wszystkim ustalenia, czy spadkodawca nie zostawił po sobie testamentu, co może mieć istotny wpływ na zasady dziedziczenia i osoby powołane do spadku.

Zdaniem prawników Kancelarii podejście przedstawione przez Sąd Najwyższy jest bardzo rygorystyczne. Sprawy spadkowe są wielokrotnie bardzo złożone, często spadkobiercy nie mają wiedzy, czy spadkodawca sporządził testament lub też nie wiedzą, czy znani są im wszyscy spadkobiercy. Istotnym jest również, że osoby składające oświadczenie o odrzuceniu spadku mogą być przekonane, że dochowały wszelkich niezbędnych formalności aby uniknąć ewentualnej odpowiedzialności za długi spadkowe.

Jeżeli masz wątpliwości co do skuteczności odrzucenia spadku lub też potrzebujesz wsparcia w przeprowadzeniu postępowania spadkowego, zapraszamy Cię do kontaktu.