21 lutego 2019 r. Sąd Okręgowy w Warszawie wydał wyrok w sprawie prowadzonej przez Kancelarię przeciwko Raiffeisen Bank International AG z siedzibą w Wiedniu (umowa Polbank EFG S.A.). Sąd Okręgowy zasądził na rzecz Klienta prawie 39 tysięcy złotych oraz ponad 3 tysiące franków szwajcarskich wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 20 kwietnia 2017 r. Ponadto, Sąd ustalił, że umowa kredytu ma być dalej wykonywana z pominięciem klauzul, w oparciu o które bank niewiążąco indeksował kredyt do franka szwajcarskiego.

Kancelaria skierowała pozew przeciwko ówczesnemu Raiffeisen Bank Polska spółka akcyjna z siedzibą w Warszawie w dniu 31 maja 2017 r.

W ramach powództwa Klient dochodził od banku:

• zapłaty ponad 116 tysięcy złotych oraz 7 tysięcy franków szwajcarskich wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie (w oparciu o uznanie, że umowa kredytowa od początku była nieważna) – roszczenie główne;

ewentualnie

• zapłaty 38.981 złotych oraz 3.273 franków szwajcarskich wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie (w oparciu o uznanie, że umowa kredytu jest ważna, ale niewiążące od dnia jej zawarcia były klauzule indeksacyjne i przeliczeniowe) – roszczenie ewentualne. Jednocześnie, w ramach roszczenia ewentualnego zgłoszone zostało roszczenie niepieniężne odnoszące się do ustalenia jak umowa ma być dalej wykonywana, tj. bez zapisów indeksacyjnych, ale z zachowaniem oprocentowania.

Przedmiot sporu

Sprawa dotyczyła kredytu indeksowanego do franka szwajcarskiego na kwotę 300.000 złotych, która była zawarta z bankiem przez konsumenta w lutym 2008 r. m.in. na cele mieszkaniowe.

Klauzule indeksacyjne zawarte w umowie kredytu były częścią wzorca umownego (Klient nie miał możliwości negocjowania i zmieniania zapisów z bankiem).

Bank oparł indeksację kredytu na tabelach kursowych, przy czym umowa nie zawierała żadnych zapisów, które wyjaśniałyby zasady ustalania kursów walut obcych przez bank. Rozwiązanie zastosowane przez bank prowadziło więc do sytuacji, w której bank mógł dowolnie kształtować świadczenia kredytobiorcy.

Kancelaria w pozwie wskazywała, że rozwiązania wzorca umownego stosowanego przez bank prowadzą do nieważności umowy kredytu. Nieważność natomiast uzasadnia domaganie się zapłaty przez bank wszystkich uiszczonych przez Klienta rat kapitałowych oraz rat odsetkowych.

Jednocześnie w pozwie zostało sformułowane roszczenie ewentualne o zapłatę (zwrot) nadpłaconych przez kredytobiorcę rat kapitałowych oraz rat odsetkowych. Powstanie nadpłat wynikało ze stosowania przez bank w umowie kredytu niedozwolonych zapisów regulujących indeksację kredytu do waluty CHF. Ponieważ kredytobiorca spłacał kredyt zarówno w PLN, jak również w CHF, koniecznym było ustalenie nadpłat w każdej z walut, w których były przeprowadzane spłaty.

Ponieważ roszczenie ewentualne zakłada, że umowa jest ważna, to pozew zawierał również roszczenie o ustalenie jak umowa ma być wykonywana w przyszłości.

Stanowisko Sądu

Sąd w uzasadnieniu przedstawił stanowisko, w którym przedstawił szeroką argumentację przemawiającą za ważnością umowy kredytu indeksowanego do CHF. Stanowisko odnośnie ważności umowy przemawiało za oddaleniem żądania głównego, które oparte zostało na nieważności umowy.

Mając na uwadze powyższe, Sąd przeprowadził analizę zapisów umowy pod kątem występowania w niej tzw. klauzul niedozwolonych (więcej nt. klauzul niedozwolonych w umowach).

Sąd stanął na stanowisku, że zapisy umowy nie były indywidualnie uzgadniane. Uzasadnienie wyroku potwierdziło również, że klauzule indeksacyjne są sprzeczne z dobrymi obyczajami oraz rażąco naruszają interesy kredytobiorcy m.in. poprzez naruszenie równowagi kontraktowej stron.

Potwierdzając abuzywność zapisów, Sąd potwierdził również stanowisko zgodnie z którym abuzywność zapisów należy badać na dzień zawierania umowy (więcej na ten temat przeczytasz tutaj). W uzasadnieniu wyroku potwierdzono również brak wpływu na ocenę abuzywności w jaki sposób bank wykorzystywał abuzywne zapisy (tj. czy np. ustalał skrajnie nieuczciwe kursy walut do rozliczania kredytu), czy też kursy były zbliżone do rynkowych).

Klauzule niedozwolone zawarte w umowie

Umowa oraz regulamin zawierały m.in. następujące klauzule niedozwolone:

• „Kredyt jest indeksowany do waluty obcej CHF”;
• „kredyt indeksowany do waluty obcej – kredyt, oprocentowany według stopy procentowej, opartej na stopie referencyjnej, dotyczącej waluty innej niż złote, którego wypłata oraz spłata odbywa się w złotych w oparciu o kurs waluty obcej do złotych, według Tabeli”;
• „Tabela – Tabela kursów walut obcych obowiązująca w Banku”;
• „W przypadku kredytów indeksowanych do waluty obcej, wypłata kredytu następuje w złotych według kursu nie niższego niż kurs kupna zgodnie z Tabelą obowiązującą w momencie wypłaty środków z kredytu. W przypadku wypłaty kredytu w transzach, stosuje się kurs nie niższy niż kurs kupna zgodnie z Tabelą obowiązującą w momencie wypłaty poszczególnych transz. Saldo zadłużenia z tytułu kredytu wyrażone jest w walucie obcej i obliczane jest według kursu stosowanego przy uruchomieniu kredytu. W przypadku wypłaty kredytu w transzach, saldo zadłużenia z tytułu kredytu obliczane jest według kursów stosowanych przy wypłacie poszczególnych transz. Aktualne saldo zadłużenia w walucie kredytu Kredytobiorca otrzymuje listownie na podstawie § 11”;
• „W przypadku kredytów indeksowanych do waluty obcej: 1) raty kredytu podlegające spłacie wyrażone są w walucie obcej i w dniu wymagalności rat kredytu pobierane są z rachunku bankowego, o którym mowa w ust. 1, według kursu sprzedaży zgodnie z Tabelą obowiązującą w Banku na koniec dnia roboczego poprzedzającego dzień wymagalności raty spłaty kredytu; 2) jeśli dzień wymagalności raty kredytu przypada na dzień wolny od pracy, stosuje się kurs sprzedaży zgodnie z Tabelą obowiązującą w Banku na koniec ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wymagalności raty spłaty kredytu”.

Skutki stosowania klauzul niedozwolonych

Skutkiem stosowania klauzule niedozwolonych przez bank jest konieczność ich pominięcia przy ustalania treści stosunku prawnego pomiędzy stronami.

Powyższe powoduje, że od dnia zawarcia umowy kredyt powinien być rozliczany jako kredyt udzielony i wypłacony w złotych (bez odniesienia do waluty CHF). Jednocześnie do ustalania oprocentowania kredytu powinny być zastosowane warunki przewidziane w umowie, tj. LIBOR 3M oraz stała marża banku.

Więcej na temat procesów sądowych przeciwko bankom przeczytasz w naszych aktualnościach.

Sprawdź również: Kredyty indeksowalne i denominowane

Opisywany wyrok został wydany przez Sąd Okręgowy w Warszawie, XXV Wydział Cywilny, sygn. akt XXV C 2581/18. Sprawa jest na etapie postępowania apelacyjnego przed Sądem Apelacyjnym w Warszawie.

Sprawę prowadził radca prawny Bartosz Nowak.